فبک ۶_ دست های کوچک
به نام آنکه فکرت آموخت
نویسنده: الهام زنجانیان (مدرس فلسفه برای کودکان)
تفکر عاری از احساس، بی روح و ملال آور است۱
داستان آشنایی من با فبک_قسمت ششم_
یکی ازمهم‌ترین کارکردهای فلسفه برای کودکان و نوجوانان(فبک)، پرورش تفکرمراقبتی۲ است.
این قسمت:
دست‌های کوچک
کنارپنجره، تابش نور خورشیدِ اواخر فروردین ماه از پشت پرده تور، گهواره حصیریِ سفید و آبی، اتاقی که پر شده بود از بوی پودربچه جانسون.۳
روی پنجه پا ایستاده بودم تا بهتر بتوانم ببینم.
چشمان سیاه تیله ای که مدام این طرف و آن طرف می چرخید،
بینی ظریف، لبان نازک صورتی، لپ‌های نرم وسرخ،
سر کوچک پوشیده شده از موهای مشکی براق روی بالش پر،
و دست و پاهای کوچکی که مدام حرکت می کردند.
زمان برایم معنایی نداشت، نمی‌دانم چند دقیقه یا ساعت و حتی چند روز و ماه، آنجا ایستاده بودم.
مامان گفت: “می‌خواهی بغلش کنی، چهارزانو بنشین تا بگذارمش روی پایت!”
بدون حرفی، نشستم. توان هیچ واکنشی نداشتم.
مامان گفت: ” دست‌هایت را روی پاهایت قرار بده تا بچه را در بغلت بگذارم!”
دستانم یخ کرده بود. کرخ و بی حس شده بودم. به هیچ چیز نمی‌توانستم فکر کنم.
می ترسیدم، نگران بودم، هیجان زده بودم، نمی‌دانم. درست یادم نیست، فقط حس عجیبی بود. گویی در این دنیا نبودم.
مامان با صدایی که مرا به خود آورد، در حالی که خم شده بود، گفت: “فقط مراقب باش! خیلی مراقب باش!”
من واقعا نمی‌دانستم چطور باید “مراقب” باشم، نگاهش کردم۴، نگاهش کردم، و باز هم نگاهش کردم.
تمام روزهای تنهایی‌ام و دعاهایم برای داشتن یک همبازی را به یاد آوردم و این که چقدر منتظر چنین لحظه ای بودم۵.
عروسک بود. عروسکی زیبا، عروسکی واقعی، پلک می زد.
نفس می کشید. حرکت می کرد. لپ‌هایش سرخ بود، و بدنش گرم.
به من لبخند زد. و من سعی کردم تا در آغوش کوچکم جایش دهم، دوستش بدارم، عشق بورزم۶. همان لحظه تصمیم گرفتم برای نگه داریش کمک باشم۷.
مامان جلو آمد تا بچه را از روی پاهایم بردارد، با نگاهی، که گویی خیالش راحت شده بود.
و من خواهرکوچولویم را در دستانش قرار دادم.
این داستان ادامه دارد…
الهام زنجانیان (مربی و تسهیلگر)
اسفند۱۳۹۹
فعالیت مرتبط با داستانک ” دست‌های کوچک” :
هسته نارنج، پرتقال، و یا هر دانه ای که در اختیار دارید خیس کنید و چند روز در جای مناسب قرار دهید، تا جوانه بزند و سبز شود۸.هر روز رشد گیاه را نگاه کنید. می‌توانید از این مراحل عکس بگیرید و یا نقاشی کنید و احساس خود را بنویسید. درباره چگونگی نگهداری از گیاه با فرزند خود صحبت کنید و اجازه دهید در مراقبت از آن به شما کمک کند و حتی مسئولیت جوانه ها را به عهده بگیرد.
این پرسش‌ها و بسیاری سوالات دیگر می توانند موضوع‌های خوبی برای گفتگو باشند:
_آیا میشود از افکارمان مراقبت کنیم؟
_مراقبت از احساسات چگونه است؟
_آیا به مراقبت از رفتار خویش اندیشیده اید؟
_چگونه می توان از رشد خود و یا دیگری مراقبت کرد؟
_راه‌های مراقبت از محیط زیست کدامند؟
_آیا نگهداری از حیوان خانگی، مراقبت کردن از آن است، یا این که گرفتن آزادی حیوان موجب آزارش می شود؟
_ اسباب بازی ها و لوازم خانه هم نیاز به مراقبت دارند؟
_مشارکت در کارهای خانه، تقویت کدام تفکر است؟(تفکرخلاق-تفکر همدلانه-تفکر نقاد-…)
_آیا می شود از گفتگو مراقبت کرد؟۹
_به اطراف خود با دقت نگاه کنید و لیستی از هر آنچه که به مراقبت نیاز دارند بنویسید. درباره ویژگی های هر یک گفتگو کنید.
مطلب قبلی فبک شماره ۵ را در سایت دنبال کنید…
بیشتر بخوانیم.
_________________________________________________
پاورقی
[۱] کندو کاوی در مبانی و خاستگاه‌های نظری-تربیتی فلسفه برای کودکان، راجی، ملیحه انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول ۱۳۹۵، صفحه ۳۹
۲ تفکر مراقبتی، مهارتی فکری، اخلاقی، عاطفی، هنجاری و مبتنی بر ارج نهادن و مشارکت فعال در اجتماع، همراه با درجاتی از دغدغه برای بسط و گسترش خیر همگانی است که در کنار دو نوع تفکر انتقادی و خلاق، مسیر رشد قدرت تحلیل فکری را هموار میسازد. تفکر قدردان، سپاسگزارانه، هنجاری، عاطفی، فعال و همدلانه از جمله مؤلفه‌های کاربردی تفکر مراقبتی در اجتماع محسوب میشود. رجوع شود به مقاله: تفکر مراقبتی در حلقۀ کندوکاو در برنامۀ آموزش «فلسفه و کودک»
http://pac.mullasadra.org/Article/13990230237289
۳پودر بچه تولید برند معتبر جانسون، جهت جذب رطوبت مازاد پوست که موجب از بین رفتن اصتحکاک پوست بچه با لباسهای زیرمی شود.
۴ یکی از معانی واژه مراقب، دیدبان و ناظر است
در لغتنامه دهخدا ذیل واژه مراقب: مراقب . [ م ُ ق ِ ] (ع ص ) نگرنده . مواظبت کننده . مواظب . ناظر. نگران . که می پاید و مراقبت می‌کند
http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8-2
۵ تفکر قدردان
به نظر لیپمن قدردانی کردن به معنای توجه به چیزی است که برای ما اهمیت دارد. معیارهای تفکر قدردان عبارتند از: بها دادن ،ارزش قائل شدن، تجدید کردن ،گرامی داشتن، ستایش و تمجید، احترام گذاشتن، و محافظت
رجوع شود به: کندو کاوی در مبانی و خاستگاه‌های نظری-تربیتی فلسفه برای کودکان، راجی، ملیحه انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول ۱۳۹۵، صفحه۴۰
۶تفکرعاطفی
به نظرلیپمن عواطف می‌تواند اشکال داوری و یا به طور گسترده تر اشکال تفکر باشند. برخی از معیارهای تفکرعاطفی عبارتند از: دوست داشتنۀ عشق ورزیدن، پروبال دادن، احترام گذاشتن، آشتی دادن، تشویق کردن، و صمیمیت
کندو کاوی در مبانی و خاستگاه‌های نظری-تربیتی فلسفه برای کودکان، راجی، ملیحه انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول ۱۳۹۵، صفحه۴۰ و۴۱
۷ تفکر فعال
کنش ها نیز مانند عواطف گاهی شناختی تلقی می شوند. به اعتقاد لیپمن همچون زبان کلمات زبان اعمال نیز وجود دارد. برخی از معیارهای تفکر فعال عبارتند از: سازماندهی، مشارکت، اداره و کنترل، اجرا، ساختن، کمک کردن، و انجام دادن
کندو کاوی در مبانی و خاستگاه‌های نظری-تربیتی فلسفه برای کودکان، راجی، ملیحه انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول ۱۳۹۵، صفحه۴۱
۸
https://setare.com/fa/news/9448/آموزش-کاشت-سبزه-هسته-نارنج-برای-عید
۹برگرفته از مقدمه کتاب “مراقبت تفکر صرفا منطقی باشیم”، هدایتی، مهرنوش، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی، تهران۱۳۹۸، مقدمه
اگر به این بخش علاقمند هستید از مقاله بعدی فبک نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
عالی و خاطره دور. قابل لمس . حقیقی. خواندنی.
سپاسگزارم