قلعه باستانی رستم در استان سیستان و بلوچستان
گرد آوری: ندا حاج رسولی
استان سیستان و بلوچستان که پهناورترین استان کشور ایران می باشد، یکی از بکر ترین مناطقی است که آثار تاریخی بی شمار و ارزشمندی را در دل خود جای داده است، استانی که شوربختانه مورد بی مهری قرار گرفته و نقاط بسیاری از آن با فقر و محرومیت دست و پنجه نرم می کنند
ریشه نام شهر سیستان به قوم اریایی به نام «سکا» باز می گردد
و زبانشناسان معتقدند که نام های قبلی این استان «سکستان» و یا «سجستان » بوده و به مرور زمان به سیستان تغییر شکل یافته که همگی مربوط به سکونت قوم «سکا» در این منطقه می باشد
نام دیگر ی که در کتب تاریخی برای این استان آورده شده «نیمروز» می باشد. نام شهر سیستان در متون تاریخی متعددی ذکر شده است که این امر نشان دهنده قدمت تاریخی این استان می باشد. در کتاب شاهنامه فردوسی از سیستان به عنوان زادگاه رستم یاد شده است و در کتاب «اوستا » از سیستان به عنوان یازدهمین سرزمینی که یزدان آفریده است نام برده شده است
قلعه رستم در استان سیستان یکی از بناهای تاریخی ارزشمند ایران است که مردم منطقه به این قلعه که حدود پانصد سال قدمت دارد جنبه ی افسانه ای داده اند و آن را به نام پهلوان نامدار ایران زمین رستم نامیده اند.
کارشناسان باستان شناس کشور، اوج دوران شکوه و رونق این بنا را در زمان سلسله صفویان و زمان حکومت ملوک کیانی سیستان عنوان کرده اند
هنگام بازدید از این قلعه بدون شک محو صلابت و شکوه و استحکام این قلعه تاریخی خواهید شدکه با وجود گذشت چند صد سال از زمان ساخت آن همچنان شکوه خود را حفظ کرده است
کارشناسان معتقدند که این قلعه کاربری های نظامی و مسکونی داشته است
دور تا دور این قلعه خندق عمیقی به عرض ۷.۵ متر وجود دارد که به مرور زمان قسمت اعظم آن با خاک پر شده است
بخش شاه نشین قلعه یکی از برجسته ترین بخش ها می باشد که از یک حیاط مرکزی بزرگ و ایوان های شمالی و جنوبی و اتاق های نشیمن اطراف حیاط و ساختمان شاه نشین و قسمت نگهبانی و امنیتی در سه طبقه تشکیل شده است.
قلعه باستانی رستم
از دیگر ویژگی های قسمت شاه نشین پنجره های مشبک خشتی می باشد
حدود چهارده برج نگهبانی در قلعه وجود دارد که تعدادی از انها هنوز سالم مانده اند.
طبق نظر باستانشناسان حصار شمالی قلعه در ایام وزش بادهای ۱۲۰ روزه منطقه سیستان، نقش بادشکن را ایفا می کرده است
رو به روی قسمت شاه نشین، بخش یخدان قلعه قرار دارد، این بخش به صورت مدور است و حدود ۵۴ متر ارتفاع دارد.
اصطبل چهارپایان در پشت شاه نشین ساخته شده است تا آلودگی ها به قسمت شاه نشین سرایت نکند ، همچنین در اصبل آخورهایی ردیف شده پشت سر هم دیده می شود
شوربختانه در اثر گذشت زمان و عوامل طبیعی روند فرسایشی در قلعه بوجود امده است که باعث ویران شدن اکثر بخش های قلعه شده است
قلعه باستانی رستم
سالم ترین بخش های قلعه دروازه ی ورودی و برج های نگهبانی اطراف آن میباشد، که آنها نیز در معرض خطر فرسایش هستند
قلعه رستم در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل، بعد از شهر سوخته خارج از جاده اصلی قرار دارد. محوطه‌ای که قلعه در آن قرار دارد معروف به محوطه حوضدار است.
شکوه و عظمت این بنای تاریخی و افسانه ای که یکی از مهمترین بناهای باستانی استان سیستان می باشد انقدر زیاد است که امیدواریم تا دیر نشده، مسئولان در جهت مرمت و محافظت این بنا اقدامی نمایند.
