بورخس؛ ببر ادبیات جهان بخش اول
خورخه فرانسیسکو ایسیدورو لوئیس بورخس در ۲۴ اوت سال ۱۸۹۹ در بوئنوس آیرس متولد شده است.
کتاب “هزارتو های بورخس” مجموعه ای مشتمل از اشعار و داستان های خورخه لوئیس بورخس نویسنده ی سرشناس آرژانتینی ست که به سال ۱۹۶۲ منتشر شده است. این کتاب توسط مترجم برجسته احمد میر علایی ترجمه شده است.
بیش از نیمی از این کتاب در قالب داستان های کوتاهی ست که با تلاش و گزینش بورخس از مجموعه های پیشین وی (موجودات خیالی ۱۹۴۶) – ( الف ۱۹۴۹) گرد آوری شده اند .
داستان های بورخس غالبأ از مضامین مشترکی برخوردارند
و فرمی شبیه مقاله و رساله دارند.
نبوغ و دانش ژرف و مثال زدنی و هنرمندی در خلق و تلفیق فضاهای واقعی و خیالی با نثری دلنشین و جذاب و مملو از استعاره و نماد بهمراه وسواسی شاعرانه و دقتی هندسی و لحن و نگاهی شوخ و بازیگوشانه – که سردرگمی و دست انداختن شعور خواننده را در پی دارد – برخی از ویژگی های نوشته های بورخس یا سبک بورخسی است.
این نوشته در عین ارائه طرح واره‌ی داستان‌های کتاب هزار توهای بورخس از بعضی از ویژگی های این داستان ها و از سبک خاص نویسنده نیز گزارش می دهد.
بورخس و من
در نوشته ی کوتاهی بورخس از خودش و خود نویسنده اش و از تفاوت و تعارض میان این دو حرف می زند ؛ بورخس به مثابه ی یک فرد و مخلوق با بورخس خالق آثار ادبی .
با این همه در پایان نوشته اش بورخس هم نمی داند کدام یک از آن ها این مطالب را نگاشته است. او در انتها مخاطبش را درگیر این سوال می کند که کدام بورخس واقعی است و آیا اصلا بورخس واقعی وجود دارد یا نه .
مردی از گوشه ی خیابان
فرانسیسکو رئل یکی از اشرار معروف است که شبی سراغ روزندو و معشوقه اش می رود . روزندو نیز از چاقوکش های اسم و رسم دارست و …
این داستان برخلاف اغلب داستان های بورخس از ذهنیات انتزاعی و فلسفی برکنار می ماند .بااینهمه در عین سادگی معماوار و وجوه نمایشی و طنز آمیزش، خواننده را سرگرم و درعین حال با ابهامات زیادی روبرو می کند .
پایان دوئل
داستان دو مردی ست که باهم اختلاف دارند و هنگامی که کشورشان در جنگ شکست می خورد با سر بریده باهم مسابقه می دهند . ما اینکه چرا و چگونه از یکدیگر متنفر شده اند را دقیقا نمی دانیم ؛ خود نویسنده هم به جزئیاتی از روایت های شفاهی اکتفا کرده و از آنجا که به زعم وی خاطره و فراموشی می توانند مخترع وقایع تازه باشند هنوز در اصل ماجرا شک و شبهاتی وجود دارد .
تردید و تکثر و چندگانگی یکی از شگردهای بورخس در پیشبرد پیرنگ و روایت داستان های او است . نویسنده در پایان داستان با طنزی تلخ و خلق صحنه ای تاثیرگذار ، جنبه هایی از عمل شریرانه ی انتقام و عبث بودن تلافی و کینه جویی را نشان می دهد .
مواجهه
پسر کوچکی با پسرعمویش به یک مهمانی میرود و در آنجا شاهد ماجرایی ست که دو فرد معمولی به چاقوکشانی حرفه ای بدل می شوند.
هیچ یک ازین دو حریفی که در برابر هم قرار می گیرند نه کدورتی از یکدیگر دارند.و نه تشنه به خون هم اند ؛ پلات متافیزیکی داستان افسون کاردهاست که جهان داستان را شگفت و جادویی می کند . دو کارد روزگاری متعلق به آدم کشان قهاری بوده اند که اکنون روح متمایل به خونریزی از طریق اشیا بی جان به آن ها جان بخشیده و نهایتا دو شخص را از سطح آدم بزدل به قهرمان ارتقا می دهد.
دشنه
نثر کوتاهی در وصف دشنه ای که می خواهد بکشد و خون ناگهانی بریزد.
بورخس بر این باور است که همه ی دشنه ها در طول تاریخ به شکل جاودانه ای یکی بوده اند.با اینهمه یکی از آن ها در کشوی میز تحریرش و در میان کاغذ نوشته ها به خواب رفته و در حال خواب دیدن است.
خوان ماریا
پیرزنی که شوهرش چاقو کش معروفی بوده و اکنون صاحب خانه قصد بیرون کردن او را دارد … مضمون داستان کاملا شبیه داستان ” مواجه” است ولی این بار خوان مورانیا که چیزی بیش از خاطره یک قداره نیست به سلاحی بدل می شود در دستان زن سالخورده اش.
به نظر بورخس اهمیتی ندارد که یک داستان واقعا صحت داشته باشد یا نه ؛ مهم این ست که قصه ای بازگو و مورد قبول واقع شده است.
مرگ دیگر
پدرو دامیان مردی که دو تاریخ مرگ و زندگی دارد او گذشته اش را تغییر می دهد.و در ذهن و خاطره ها از شخصی ترسو به یک قهرمان ارتقا پیدا می کند . این نمونه ای از یک داستان حماسی ، معمایی ، کارآگاهی و فلسفی ست. بدین جهت حماسی که پدرو دامیان کم سن و سال با ایمان و بی پروا تر از دیگران می جنگد ؛ معمایی ست زیرا خواننده را در تشخیص دامیان جبون و دامیان قهرمان مردد می کند.و کارآگاهی بدان جهت که زنده یا مرده بودن دامیان برای راوی جای ابهام و پرسش باقی می گذارد.که ازین رو به جستجوی سرنخ می رود و نهایتا فلسفی ست.زیرا نتایج تحلیل های راوی کوچکترین ربطی به شواهد و مدارکی که او یافته ندارد بلکه تنها با تفسیری ذهنی و شهودی از این معما گره گشایی می کند
مزاحم
داستان دو برادر گاوچران و گله دزد و به شدت وابسته بهم که بر سر دختر خدمتکاری به رقابت می پردازند. ولی نهایتا رابطه دو برادر شکرآب می شود.تا اینکه یکی از آنها به طرز وحشتناکی زن را قربانی می کند.و به این ترتیب آن ها دوباره بهم نزدیک می شوند. این داستان به نوعی ساخت شکنی اسطوره ی هابیل و قابیل ست که دو برادر داستان ، دیگر مرتکب نزاع و قتل نمی شوند .
دوست نالوطی
پسر بچه ای یهودی که با فرراری فرد شرور محل دوست شده است و…
اگر بگوئیم که اوج فرهنگ عامه را در داستان های بورخس باید جست بیراهه نرفته ایم. در بسیاری از داستان های او دلمشغولی و دودلی نویسنده درباره جاهل ها ، گیتارنوازان ، مردان و زنان کافه ها ، دشنام ها ، جوانمردی ها ، خیانت ها.، گاوچران ها ، چاقوکش ها و خرده فرهنگ مربوط به مردم محلات پست به وضوح دیده می شود.
منبع: کتاب هزار توی ذهن
نویسنده: لوئیس بورخس
گردآوری: تینا فرجادفر
اگر به بخش معرفی کتاب علاقمند هستید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
