فلسفه هفت سین نوروزی
گردآوری: ندا حاج رسولی
فلسفه هفت سین نوروزی
هفت سین، هفت شین، هفت چین و یا هفت میم
نرم نرمک می رسد اینک بهار
خوش به حال روزگار
صدای قدم‌های بهار نرم نرمک به گوش می رسد، و کم کم هموطنانمان در تکاپوی فراهم نمودن هفت سین نوروزی دیده می شوند.
با نزدیک شدن به نوروز باستانی به سراغ فلسفه و قدمت هفت سین میرویم.
نیاکان ما برای برگزاری جشن ها و آیین های باستانی همواره سفره یا خوانی باشکوه می گستراندند و بر سر سفره انواع نوشیدنی ها و شراب و انواع خوراکی های متنوع می گذاشتند.
نوروز که به واقع یکی از برجسته ترین و کهن ترین جشن ها در ایران باستان بوده است،
از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و هست.
برپایی سفره ی نوروزی یک سنت کهن پارسی می باشد و این سنت از دوران کهن تا به امروز جایگاه خود را نزد پارسیان حفظ نموده است.
جالب است بدانیم برخی محققان بر این باورند که رسم گذاشتن هفت چیز که با حرف سین شروع می شوند بر سر سفره نوروزی، رسمی جوان می باشد و ریشه ی باستانی و آیینی ندارد.
جستارجویی ها بیانگر این نکته است که، تنها اشاره ای مبهم در دوران صفوی به سفره ی هفت سین وجود دارد. اما بعد از دوران صفوی هیچ گونه سند تاریخی در رابطه با هفت سین یافت نشده است.
با این وجود برخی دیگر از تاریخ دانان بر این باورند که اجزای تشکیل دهنده هفت سین نوروزی ریشه در باورهای آیینی ایرانیان باستان دارد.
جستارجویی ها در تاریخ ایران نشان دهنده ی این است که: شاید هفت شین، یا هفت چین و حتی هفت میم کهن تر از هفت سین باشند و در گذر ایام دستخوش تغییراتی شده اند و به هفت سین امروزی تبدیل شده اند.
«هفت شین»
شواهد تاریخی می گوید: نیاکان ما هنگام فرا رسیدن بهار سفره ای مهیا می کردند و به پیشواز بهار و نوروز باستانی می رفتند، آنها این سفره را با هفت شین مزین می کردند.
این هفت شین شامل:
شهد، شمع، شیرینی، شمشاد، شقایق، شراب و شابه (میوه ای شبیه سیب) بوده است.
پس از حمله اعراب به ایران و ممنوع شدن و حرام دانستن شراب، به ناچار اجزای تشکیل دهنده سفره ی نوروزی دستخوش تغییراتی شد.
شاید نیاکان خردمند ما به این نکته آگاه بودند که با تغییر اجباری دین و مذهب ایرانیان بعد از حمله اعراب به اسلام، به مرور تمامی آیین های باستانی ما کمرنگ و به دست فراموشی سپرده می شوند.
آنها با خردمندی دنبال راهکاری بودند برای زنده نگه داشتن حتی اندکی از این رسوم.
پس سرکه را جایگزین شراب نمودند و بر سر سفره ی نوروزی نهادند.
شاید بتوان به این نتیجه رسید که با ورود سرکه به سفره ی نوروزی، با گذشت زمان، هفت شین به هفت سین تغییر پیدا نمود.
در جاهایی از هفت چین یا هفت میم نیز سخن به میان آمده است که برخی پژوهشگران بر این باورند که هفت چین شامل هفت نوع چیدنی از درختان و طبیعت بوده است که در هفت مجمعه یا سینی گذاشته می شده و بر سر سفره نوروزی قرار داده می شده است.
در برخی از نقاط افغانستان در هنگام نوروز هفت چیز که با حرف میم شروع می شود مانند مرغ و ماهی و مویز و ماست و…. بر سر سفره هفت سین می گذارند.
«عدد هفت»
عدد هفت در میان اقوام ایرانی همواره از اهمیت و تقدس برخوردار بوده است.
در باور زرتشیان هفت به معنای اَمرداد است که امرداد به معنای جاودانگی و بی مرگی می باشد.
همچنین در باور ایرانیان باستان عدد هفت، عددی خوش یمن و خوش اقبال است و ما در جستارجویی ها با هفت رنگ رنگین کمان، هفت خوان رستم، هفت شهر عشق، هفت آسمان، هفت پیکر و …… مواجه می شویم.
پس انتخاب عدد هفت برای اجزای سفره هفت سین نیز شاید در رابطه با تقدس عدد هفت در میان اقوام مختلف باشد.
خوب است بدانیم که اجزای سفره ی هفت سین باید همگی دارای نام پارسی باشند، با حرف سین آغاز شوند، ریشه ی گیاهی داشته باشند و خوراکی باشند.
پژوهش ها نشان داده که ماهی قرمز از فرهنگ مردمان چینی وارد ایران شده و هیچ گونه ریشه آیینی ندارد.
چه خوب است که در یافتن فلسفه ی زیبای نهفته در پس آیین های باستانی خود کوشا باشیم، چرا که این آیین ها برای جامعه سربلندی و برای مردم سرزندگی را به ارمغان می آورد.
پیشاپیش نوروز باستانی ۱۴۰۱ بر همه ی پارسی زبانان خجسته و شاد باش.
در ماه خاتون بیشتر بخوانید 👇👇👇
