سنت چهارشنبه سوری

گردآوری: ندا حاج رسولی

سنت چهارشنبه سوری به روایت شاهنامه ی فردوسی

خوشبختانه برگزاری مراسم سنتی و آیینی چهارشنبه سوری از دیرباز در فرهنگ مردمان ایران زنده نگاه داشته شده است

در هیچکدام از متون و اسناد به جای مانده از دوران قبل از اسلام، اشاره ای به این جشن نشده است.

قدیمی ترین نوشته ای که در آن به افروختن آتش اشاره شده است، کتاب تاریخ بخارا نوشته ی ابوبکر نرشخی می باشد.

دومین متن کهن که اشاره ای غیر مستقیم به جشن چهارشنبه سوری دارد شاهنامه فردوسی می باشد.

سه روز اندر آن سور می در کشید نبد بر در گنج بند و کلید

سور به معنای جشن و مهمانی به کار می رفته است. اما فلسفه ی پریدن از روی آتش را برخی به داستان عبور سیاوش از آتش در کتاب شاهنامه نسبت می دهند

داستان از این قرار است که: سیاوش قهرمان افسانه ای شاهنامه و فرزند کاووس شاه در سن هفت سالگی مادر خود را از دست می دهد و کاووس شاه هنگامی که سیاوش به سن نوجوانی می رسد با، بانویی به نام سودابه ازدواج می کند.

سودابه زنی زیبا و هوسباز بود که با دیدن سیاوش دلباخته او می شود و متاسفانه با دسیسه و حیله او را به قصر خود فرا می خواند.

سیاوش فریب سودابه را می خورد و گمان می برد که او به عنوان مادر او را نزد خود فراخوانده است. هنگامی که وارد کاخ وی می شود، سودابه به او ابراز عشق می کند و به او نزدیک می شود و به ناگاه او را می بوسد.

سیاوش بسیار خشمگین می شود و هنگام خروج از کاخ، سودابه که از برملا شدن این راز بیمناک بوده است، به حیله ای دیگر متوسل می شود
سودابه داد و فریاد به راه می اندازد و توجه همگان را جلب می کند و ابراز می دارد که سیاوش به او دست درازی کرده است.

پس از جنجال سودابه، کیکاووس، شاه ایران از ماجرا آگاه می شود و از سیاوش توضیح می خواهد.

سیاوش می گوید که پاکدامن و درستکار است و برای اثبات آن آماده است تا از تونل آتش عبور کند

او به پدر خویش می گوید؛ اگر پاکدامن باشم به سلامت از آتش عبور می کنم و اگر گناهکار باشم در آتش خواهم سوخت.

سیاوش به آسانی و چابکی به همراه اسب خود از تونل اتش عبور می کند

ز آتش برون آمد آزاد مرد لبان پر ز خنده برخ همچو مرد

این اتفاق جالب بنا بر افسانه های کهن در آخرین سه شنبه سال (بهرام شید) روی داد ه است و کاووس شاه به یمن عبور پسرش از آتش سه روز جشن و شادمانی اعلام می کند
برخی از مورخان معتقدند که از آن پس ایرانیان به یاد عبور سرافرازانه ی سیاوش از آتش در سه شنبه ی آخر هر سال جشن می گیرند و آتش بر پا می کنند

در گذر زمان این سنت به یک جشن ملی تبدیل شده و آیین های مختلفی مانند: قاشق زنی، کوزه شکستن، شالگردانی، فالگوش ایستادن و پریدن از روی آتش به آن اضافه شده است

امیدوارم این مقاله کوتاه تاریخچه مختصری از سنت زیبا و قدیمی چهارشنبه سوری را بیان کرده باشد.

گردآوری: ندا حاج رسولی

طراحی تصویر شاخص: آسیه وصولی پور

+۳

۰