جشن دی گان يا خرم روز
گردآوری: ندا حاج رسولی
ايرانيان باستان روز يكم دی ماه را «روزخور» يا «دی گان» نام گزاری كرده اند. به عبارتی نياكان ايرانی ما بر اين باور بودند كه بعد از اتمام شب يلدا كه طولانی ترين شب سال است، خورشيد زاده می شود و به دنيا زندگی می‌بخشد.
در گاهشمار ايران باستان هر گاه نام روز با نام ماه يكسان می‌شد جشن برپا می‌شد، بنابراين اول ماه دی كه دی روز نام دارد به جشن بزرگ خرم روز اختصاص داده شده است.
پيروان آیین مهر نيز روز اول دی ماه را روز زاده شدن خورشيد می‌دانستند. برخی از محققان معتقدند كه در گذشته های دور، سال جديد از اول دی ماه شروع می‌شده است و يكم دی ماه يا روز خورشيد اولين روز سال بوده است.
دی يكی از صفات خداوند شمرده شده است و بدين جهت جشن دی گان جشنی بزرگ و مهم به حساب می آمده است.
با استناد به برخی از كتاب های تاريخی مورخين بر اين باورند كه روز يكم دی ماه يا همان خرم روز، روز برابری و برادری بوده است.
در اين روز شاهان و بزرگان هم جامه های ساده می پوشيدند و اختلاف طبقاتی در اين روز كاملا از بين می رفته و همگان يكسان و برابر در اين روز در كنار يكديگر جشن می گرفتند. دَر اين روز هيچ دستوری صادر نمی شد و هيچكس ملزم به اجرای دستورات ديگران نبوده است. در روز جشن دی گان جنگ و خونريزی و شكار ممنوع بوده است و حتی سر هيچ حيوانی بريده نمی‌شده است.
ابوريحان بيرونی در كتاب اثارالباقيه در رابطه با جشن دی گان چنین می نويسد:
«در این روز عادت ایرانیان چنین بود که پادشاه از تخت شاهی به زیر می‌آمد و جامه سپید می‌پوشید و در بیابان بر فرش‌های سپید می‌نشست…
پادشاه با دهقانان و برزیگران مجالست می‌کرد و در یک سفره با ایشان غذا می‌خورد و می‌گفت: «من امروز مانند یکی از شما هستم و من با شما برادر هستم؛ زیرا قوام دنیا به کارهایی است که به دست شما می‌شود و قوام عمارت آن هم به پادشاه است…
من که پادشاه هستم با شما برزیگران برادر خواهم بود و مانند دو برادر مهربان خواهیم بود؛ به‌خصوص که دو برادر مهربان، هوشنگ و ویکرد چنین بودند…»
امروزه هموطنان زرتشتی مان بنا به گاهشمار خود چهار روز را در ماه دی را به مناسبت دی گان جشن برپا می كنند.
آنها معتقدند كه چهار جشن ماهينه با نام ديگان وجود دارد كه به ترتيب اورمزد روز برابر با ٢٥ آذرماه، دی به آذر برابر با ٢ دی ماه، دی به مهر برابر با ٩ دی و دی به دين برابر با ١٧ دی ماه خورشيدی هستند.
جشن ها و آيين های باستانی نياكان ما هويت ملی ايرانیان است، خوب است كه در ترويج و اطلاع رسانی در مورد اين جشن ها كوشا باشيم.
گردآوری: ندا حاج رسولی
اگر از خواندن این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
