با افتخار، انتخاب کرده ام که یک مادر باشم
در یکی دو سال اخیر، در برخی از شبکه های اجتماعی، و به طور خاص اینستاگرام، می‌بینیم که برخی از زنان در معرفی خود، علاوه بر آن که به علایق و هنر و حرفه شان اشاره دارند، «مادری» را نیز به شکل برجسته ای قید می‌کنند.
بی تردید انگیزهٔ زنان از اعلام مادر بودن خود برحسب وضعیت اقتصادی و اجتماعی آنان، یعنی میزان تحصیلات، نوع شغل و سطح درآمدشان، می تواند متفاوت باشد. برای مثال، هدف گروهی از زنان پیام دادن به مردانی است که از طریق شبکه های اجتماعی در جست و جوی ارتباط اند. قصد آنان دور کردن مردان مزاحم از خود است. بررسی‌های اولیه ام نشان می‌دهند که اینان در اقلیت اند، به ویژه اگر توجه کنیم که بیشتر زنانی که در معرفی خود به مادر بودن اشاره می‌کنند، حداقل طبق آنچه که از صفحات شان استنباط می شود، سعی می‌کنند زنانی معمولی نباشند و تلاش می‌کنند خود را متفاوت و به تعبیری روشنفکر و امروزی نشان دهند.
در سال‌های اخیر، نقش مادری و مادری کردن یکی از مباحث مهم رشته های مختلف علوم انسانی شده است.
یکی از دلایل اهمیت یافتن این موضوع تبدیل شدن نقش مادری از امری اجباری به امری انتخابی است. در واقع، بر خلاف جامعهٔ سنتی که افراد فقط مجری هنجارهایی از پیش موجودند، در دوران جدید مادر بودن تبدیل به یک تصمیم و یک انتخاب می‌شود. به تعبیر دیگر، زنان با توجه به شرایط و موقعیت خود درگیر این سؤال چالش برانگیز می شوند که آیا علاقه، توان و امکان مادر شدن را دارند – سؤالی که حتی قبل تر دربارهٔ پدیده ازدواج هم می‌تواند مطرح شود.
در دنیای امروز، برخی تصمیم می‌گیرند که، با توجه به شرایط خود، از تجربهٔ مادری صرف نظر کنند و در زندگی شان به سراغ تجارب دیگری بروند. انتخاب خود دلیلی برای برجسته کردن نقش مادری در صفحات شبکه های اجتماعی است. به نظر می‌رسد که برداشت جدیدی از نقش مادری در حال شکل گیری است، یعنی برخی از زنان تلاش می‌کنند برداشتی مدرن از نقش مادری خلق کنند تا به این طریق فاصلهٔ خود را از تعاریف سنتی و رایج جامعه نشان بدهند.
در این برداشت جدید، نقش مادری به عمد در کنار کلماتی مانند نقاشی، عکاسی، سفر و طبیعت گردی، روزنامه نگاری، کوهنوردی، ترجمه، شعر و… قرار داده می‌شود تا تأکید شود جایگاهی انتخاب شده است، و نه تحمیلی، یا رفتاری برآمده از سنت. به علاوه، در اینجا هویتی مدرن از مادری ساخته و پرداخته می‌شود: من با افتخار انتخاب کرده ام که مادر باشم.
جنبه دیگری از موضوع اعتراض به وضع موجود و به طور خاص نابرابری‌های اجتماعی و جنسیتی است.
امروزه مادری کردن یک شغل تمام وقت ۷/۲۴ محسوب می‌شود:
بیست و چهار ساعت در هفت روز هفته!
بسیاری از زنانی که مادر شدن را انتخاب می‌کنند به ناچار سایر فعالیت‌های خود را محدود می‌کنند. در عصری که، فارغ از جنسیت، زن و مرد اشتیاق فراوانی برای پیشرفت و ارتقای موقعیت اجتماعی خود دارند، مادر شدن انتخاب سختی می‌شود.
این انتخاب سخت باید جایی نشان داده شود، به ویژه وقتی زنان احساس کنند جامعه و خانواده علاقه ای ندارند این شغل تمام وقت و دشواری‌های آن را ببینند یا درک کنند.
«نادیده انگاری جامعه» یکی از دلایل قرار دادن نقش مادری در مقابل چشمان همه است:
من مادرم و مسئولیت سختی بر دوشم دارم و، علی رغم این مسئولیت‌های سخت، دارم فعالیت های دیگرم را هم انجام می‌دهم.
بی تردید دلایل و انگیزه‌های دیگری نیز در این موضوع نقش دارند. ولی در این خصوص چند پرسش مطرح است:
نخست این که آیا اصرار بر نقش مادری تداوم و بازتولید همان کلیشه های جامعه سنتی دربارهٔ نقش مادری نیست، این که زن تا مادر نشود پخته نمی شود؟
دوم، وابسته کردن هویت خود به هویت دیگری، یعنی فرزند، چقدر در جهان جدید توجیه پذیر است؟ در جامعه سنتی، مادران تمام زندگی‌شان را وقف فرزندانشان می‌کردند. آنان در فرزندانشان استحاله می شدند، به شکلی که در مواردی، پس از بزرگ شدن و رفتن فرزندان، احساس خلأ شدیدی به سراغ شان می‌آمد. برخی از آنان حتی از همسر خود نیز جدا می شدند، چون دیگر هیچ بهانه یا فلسفه ای برای با هم بودن نمی یافتند.
سوم آن‌که، پس از انقلاب ۵۷ ایران، هم اعضای جنبش زنان که مدافع جهان مدرن بودند و هم نهادهای رسمی جمهوری اسلامی که مدافع جهان سنت بنیاد بودند تلاش کردند نمودهای زنانگی را به حاشیه ببرند. آیا می‌توان گفت برجسته کردن نقش مادری احیای زنانگی در برداشتی جدید است؟
اگر از خواندن این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
