مشهد شهر زیارت و سیاحت است. بماند که عاشقان زیارت در این شهر بیشتر از عاشقان سیاحت در آن هستند. مشهدی‌ها مردمانیبسیار خوش قلب و مهربان بوده و برخلاف آب و هوای سرد شهرشان، خونگرم و مهمان نوازند. مردمانی با فرهنگی غنی و پشتوانه‌ایمحکم به آیین‌ها و مراسمات متعدد و متنوع که قدمت آن‌ها به ایران باستان می‌رسد. مشهد را هم باید دید و هم باید در تمام ابعادشناخت.
فرهنگ مردم مشهد ( آیین نقاره زنی)
آیین نقاره زنی در حرم مطهر امام رضا (ع) یکی از سنت‌های دیرینه و پرشکوه در فرهنگ مردم مشهد است که ریشه در تاریخ ایران دارد. این مراسم با نواختن نقاره‌ها و طبل‌ها در اوقات معینی از روز، به ویژه هنگام طلوع و غروب خورشید، برگزار می‌شود و نمادی از احترام وارادت به امام هشتم شیعیان است.
نواختن نقاره در حرم مطهر امام رضا (ع) از قرن دهم هجری قمری مرسوم شده است. در این دوره، نقاره زنی به عنوان یک سنت دربارسلطنتی ایران رواج داشت و در مراسم‌های مختلفی مانند جشن‌ها، پیروزی‌ها و مناسبت‌های مذهبی اجرا می‌شد. همچنین در حرم امامرضا (ع)، این سنت با هدف اعلام اذان و ایجاد فضایی معنوی برای زائران و مجاوران حرم هم برگزار می‌شد.
در مراسم نقاره زنی حرم مطهر، چهار نفر به عنوان نقاره زن و شش نفر به عنوان کرنای زن حضور دارند. نقاره زنان در سمت راستنقاره خانه و کرنای زنان در سمت چپ آن قرار می‌گیرند. نقاره زنان با نواختن نقاره‌ها و کرنای زنان با دمیدن در کرناها، اذکار و اذان رابه صورت هماهنگ اجرا می‌کنند. این مراسم در اوقات معینی از روز، به ویژه هنگام طلوع و غروب خورشید، برگزار می‌شود.
آیین نقاره زنی در حرم امام رضا (ع) نه تنها به عنوان یک سنت فرهنگی ارزشمند شناخته می‌شود، بلکه به عنوان نمادی از وحدت وهمبستگی مسلمانان و ارادت به اهل بیت (ع) هم مطرح است. این مراسم با ایجاد فضایی معنوی و دلنشین، به زائران و مجاوران حرممطهر امام رضا (ع) احساس نزدیکی و ارتباط بیشتری با امام هشتم شیعیان می‌بخشد.
خانه داروغه مشهد
خانه داروغه مشهد یکی از نمونه‌های برجسته معماری دوره قاجار است که با ترکیب عناصر سنتی ایرانی و تأثیرات معماری روسی، به‌عنوان یک اثر ملی ثبت شده و نمایانگر تاریخ و فرهنگ مردم مشهد در آن دوران است.
این خانه در اواخر دوره قاجار به دستور یوسف خان هراتی، داروغه مشهد و رئیس نظمیه وقت، ساخته شد. معماران روسی با استفاده ازمصالح بومی و ترکیب آن با سبک‌های روسی، بنایی منحصر به فرد را خلق کردند. به شکلی که در آن زمان، نخستین شومینه و حمام درمشهد و در این خانه نصب شد.
خانه داروغه نه تنها به عنوان محل سکونت داروغه و مرکز اداری نظمیه مشهد عمل می‌کرد، بلکه مکانی برای تجمعات اجتماعی، جشن‌هاو مراسم رسمی هم بود. این خانه نمایانگر سبک زندگی، هنر و معماری دوران قاجار است و بازتابی از فرهنگ غنی و چندوجهی ایران درآن زمان به شمار می رود.
صنایع دستی مشهد
فیروزه، سنگی بسیار باارزش و نمادین در مشهد است که از معدن فیروزه در شهرستان فیروزه استخراج می‌شود. هنرمندان مشهدی باتراش و صیقل دادن این سنگ، زیورآلاتی مانند انگشتر، گردن‌بند و دستبند تولید می‌کنند که از محبوب‌ترین سوغاتی های مشهد به شمارمی‌روند.
گلیم‌های مشهدی با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع، از جمله طرح‌های هندسی و اسلیمی، بافته می‌شوند. این گلیم‌ها به‌عنوان فرش‌های بدونپرز، در اندازه‌ها و کاربردهای مختلف تولید شده و به تمام ایران و جهان صادر می‌شود.
سماورهای مسی و برنجی مشهد هم با طراحی‌های زیبا و کیفیت بالا، از جمله سوغاتی‌های محبوب این شهر هستند. این سماورها بادست‌سازبودن و کیفیت بالای مواد، به شدت مورد توجه گردشگران قرار گرفته و دوستداران بی‌شماری دارند.
بازی های رایج در مشهد
چوب بازی: یکی از بازی های قدیمی و جذاب مردم مشهد که در آن دو نفر به یکدیگر چوب‌های بلند و محکمی را می‌زنند و تلاش می‌کنندطرف مقابل را به زمین بیندازند. این بازی معمولاً در مراسم خاص و جشن‌ها برگزار می‌شود.
کوزه شکنی: در این بازی، مردم به ویژه کودکان و نوجوانان، یک کوزه سفالی را بر روی زمین قرار می‌دهند و سعی می‌کنند با پرتابسنگ یا چوب، کوزه را بشکنند. این بازی نمادی از تلاش برای شکست موانع است و در جشن‌ها و عیدها انجام می‌شود.
دراز کشیدن: این بازی در میان کودکان محبوب است و به طور معمول در روزهای تابستان در فضای باز انجام می‌شود. در این بازی،کودکانی که در حال رقابت هستند باید در مدت زمان معین، بیشترین فاصله زمانی را بدون بلند شدن، دراز بکشند.
توپ و طناب: یکی دیگر از بازی های قدیمی و ساده این است که در آن بچه‌ها باید توپ را از یک سمت به سمت دیگر بیندازند و از طناببرای مهارت‌های ویژه استفاده کنند. این بازی معمولاً برای تقویت هماهنگی دست و چشم برگزار می‌شود.
بازی سنتی گل و بلبل: این بازی در مراسم عروسی و جشن‌ها انجام می‌شود و در آن افراد در قالب تیم‌های مختلف به رقابت می‌پردازند. این بازی در واقع ترکیبی از سرگرمی و رقابت است.
غذاهای سنتی مشهد
شله مشهدی: غذای شله مشهدی در مشهد بسیار محبوب است. مواد اصلی آن شامل گوشت گوسفند، برنج، لوبیا، نخود و ادویه‌جاتمی‌شود. شله مشهدی به طور معمول در مراسم و جشن‌ها سرو می‌شود و طعم غنی و دلپذیری دارد.
آش اماج: آش اماج از غذاهای سنتی مشهد است که با استفاده از گندم، سبزیجات، گوشت مرغ یا گوسفند و حبوبات تهیه می‌شود. اینآش دارای طعمی لذیذ و مملو از مواد مغذی است و به ویژه در فصل‌های سرد سال بسیار طرفدار دارد.
اشکنه قروت: اشکنه قروت هم یک غذای سنتی و به شدت محبوب در مشهد است. این غذا از ترکیب قروت (ماده ای که از ماست یا دوغتهیه می‌شود) و ادویه‌جات همراه با نان یا برنج تهیه می‌شود. طعم ترش و خوشمزه این غذا، آن را به یکی از گزینه‌های محبوب در مشهدتبدیل کرده است.
رشته پلو: رشته پلو را در مشهد به شکل سنتی از برنج و رشته (نوعی آرد نازک) تهیه می‌کنند. این غذا معمولاً به همراه مرغ، گوشت یاکوفته سرو می‌شود و طعم بسیار خوشمزه‌ای دارد.
مشهد، با تاریخ غنی و سنت‌های پرشورش، همواره مرکز توجه فرهنگ و تمدن ایران بوده است. مردم این دیار با حفظ و انتقال آداب ورسوم کهن، به ویژه در مجالس مذهبی و جشن‌های محلی، هویت فرهنگی خود را به نسل‌های جدید منتقل می‌کنند. از آیین‌های ویژههمچون نقاره زنی در حرم رضوی گرفته تا موسیقی فولکلور و رقص‌های محلی، همگی بخشی از زندگی روزمره و فرهنگ مردم مشهد راتشکیل می‌دهند. این سنت‌ها نه تنها به عنوان میراثی تاریخی بلکه به عنوان بخشی از هویت اجتماعی و فرهنگی مردم مشهد در کنار همایستاده‌اند و در کنار غذاهای محلی و صنایع دستی رنگارنگ، دنیای منحصربه‌فردی را برای هر بازدیدکننده، به ارمغان می‌آورند.
———————————————————-
اگر از این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
