تروما در ورود خودسرانه ی مداوم خود در حسی از فراموشی، به نظر روایتگر واقعیتی دیگر بوده و پیدایشی غیرقابل فهم دارد. به این ترتیب حقیقت رخداد تروماتیکی نه تنها به شکل واقعیتی خصمانه بلکه به شکل اتفاقی دور از فهم و بدون جامعیت بازنمایی می شود. و به ای نترتیب تکرار رخداد تروماتیک در رویاها و خاطرات و فلش بکها در افراد ترومازده « بازنمایی تروماتیکی » آن رخداد تثبیت شده خواهد بود. بر این اساس تروماها ” فرم ویژه ای از خاطرات هستند که فقط تأثیر می گذارند و معنایی را با خود حمل نمی کنند . تنها به دلیل همین بی معنا بودن تجربیات تروماتیکی است که سوژه به طور مداوم گرفتار چنین رویاها، فلش بکها و توهمات می شود. با ماه خاتون همراه باشید.
مقالات مهم فروید در ابتدای قرن بیستم، در ارتباط با جنگ، تمهیدی از ارتباط علایم بیماران ترومازده با موضوع فرهنگ و ایدئولوژی در سطحی وسیعتر بود. در ادامه، بعد از دهه هشتاد در قرن بیستم، روانشناسان PTSD ، به بررسی این اختلالات خارج از قلمروی فردی پرداختند. آنها نتیجه گرفتند اگر تروماها در حوزه فردی قابل بحث هستند، بررسی آنها در متن گسترده تر فرهنگ نیز میسر است.
فروید در ۱۹۲۲ به عنوان یک روانکاو یکی از نخستین کسانی است که به تفسیر تروما می پردازد.
وی در کتاب « فراسوی اصل لذت » به تفصیل به بحث تروما و لذت درد اشاره می کند. از نظر فروید، حالت تروما در لحظه ی رخداد تروماتیک اتفاق نمی افتد بلکه در یادآوری آن اتفاق می افتد. فرد تروما دیده بعد از رخداد امر تروماتیک، دچار شوک عاطفی می شود و آن لحظه را، به یاد می آورد و تازه در آن موقع است که درد واقعی را حس می کند. این حالت می تواند شبیه به زمان آسیب دیدگی فیزیکی باشد هر چند عمق حادثه متفاوت است اما درد واقعی فیزیکی و جسمی در آن لحظه ی آسیب دیدگی، کمتر از وقتی است که بدن سرد میشود و درد بریدگی و یا شکستکی را بیشتر حس می کند.
با این حال، درد روان زخم در مقایسه با درد فیزیکی نه تنها بیشتر است بلکه این درد التیام پذیر نیست و با یک تلنگری دوباره زنده می شود. نکته ی نو و با ارزش در این است که ادبیات به ما این درس را می دهد که درد و یادآوری رنج و تروما در درون خودش می تواند امری لذتبخش باشد. در این جا می توان گفت که ادبیات می تواند یادآور این شوک عاطفی باشد و همچنین خود می تواند شروع یک ترومای لذت بخش که شخص را به شناخت می رساند هم باشد.
فروید روانکاوی است که تئوری خود را بر پایه ی ضمیر نا خود آگاه قرار داده است و معتقد است که جراحات در ضمیر نا خود آگاه یعنی همان سرکوب های جنسی یا سرکوب های دوران کودکی باید معالجه شود، وگرنه آرامش و سلامت روانی شخص را به خطر می اندازد. برای معالجه باید این تجارب تلخ به سطح آورده شود تا بیمار با آنها مواجه گردد.
به دو طریق می توان این کار را انجام داد:
۱. بیمار خود بطور آزادانه حوادث را بیان کند. ۲. تعبیر خواب و رویا برای او انجام شود.
فروید می گوید اگر بیمار این نیازهای سرکوب شده غریزی خود را که در ضمیر ناخودآگاه هستند را درک کند به مرور وضعیت متعادل روانی خود را بدست می آورد.
تروما عذاب آور است ولی در کنار آن می تواند لذت بخش هم باشد.
تروما تجرب های لذتبخش و دردآور است که توانسته است تجربه زندگی را به واسطه مرگ، نبودن و زخم بازنمایی کند. باید نتیجه بگیریم که بستن هر زخم روحی بدون درمان آن نمی تواند موجب التیام و درمان آن زخم بشود بلکه باز نمایی آن تروما و روایت کردن آن توسط بیمار می تواند به درمان سریع تر او کمک شایانی بکند.
نویسنده معمولا تروماهای خود را که در طول زندگی گذشته او سرکوب شده اند با دیدی خلاقانه و به زبان ادبی و با شگردهایی مخصوص حس انزجار مخاطب از تروما را برای او تغییر به حس لذت می کند . دو روشی که نویسنده خلاق برای غلبه بر حس انزجار مخاطب از خیالاتش بکار می برد: نویسنده، از طریق تغییر دادن یا پنهان کردن آن، از شدّت خودمحوریِ خیال پردازی هایش می کاهد و با لذّتِ فُرمیِ محض (زیبایی شناسانه) که در بیان خیال پردازی هایش ارائه می دهد، ما را تطمیع می کند. ما چنین لذّتی را جایزۀ تحریک کننده یا « پیش لذّت » می نامیم. این لذّت جلوتر ارائه می شود تا آزادسازیِ لذّت بزرگ تری را که در پیش است (و ریشه در ژرفنای روان دارد)، ممکن سازد. از نظر ماه خاتون، تمام لذّت زیبایی شناسان های که یک نویسندۀ خلّاق برای ما به ارمغان می آورد، ماهیتی همچون پیش لذّت دارد و لذّت واقعی ما از یک اثرِ تخیّلی از آزادسازیِ تنش ها در ذهن ما ناشی می شود.
روانکاوی و ادبیات برای فروید پر از نام هایی چون اودیپ، نرگس ویا ساد و یوسف است که از ادبیات گرفته و در فرضیه های پیچیده ی خود استفاده کرده است وکاربرد آنها امری ضروری به نظر می رسد.
اگر از خواندن این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
