تفاوت میان مفهوم دو واژه “عزت نفس” و مهربانی با خود.
گردآوری: هایده محمودی( کارشناس ارشد بهداشت و روان)
افراد اغلب دارا بودن عزت نفس بالا را با مهر ورزیدن و همدلی با خود یکی می دانند.
گرچه ممکن است شفقت به خود شبیه به عزت نفس به نظر برسد، اما از بسیاری جهات متفاوت هستند.
تعریف عزت نفس به مفهوم احساس ارزشمندی، و درک ارزش های وجودی فرد است، و به عبارتی این که چقدر خود را دوست دارد!
عزت نفس از دوران کودکی همراه با تمرین در ارتباطات روزانه در خانواده، شکل گرفته و تقویت می شود.
اگر کودکی این باور و حس ارزشمندی نسبت به خود را از دوران کودکی و نوجوانی بدست نیاورد، در بزرگسالی دچار مشکلات ارتباطی و کاهش انگیزه خواهد بود.
امروزه در جامعه به اشتباه، عزت نفس فرد را بر اساس این که چقدر با دیگران متفاوت و یا چقدر برجسته و خاص هستند ارزیابی می کنند.
در این نگرش متوسط بودن را مناسب نمی دانند و برای اینکه احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند،
باید احساسی بالاتر از حد متوسط داشته باشند.
تلقین چنین احساسی در جامعه نسل جوان را دچار گمراهی کرده و در تلاش برای افزایش عزت نفس دچار رفتار ناهنجار خود شیفتگی می شوند، که برای بالاتر دیدن خود نگاه پایین و تحقیر بر دیگران دارند.
رفتار توام با نگاه تحقیر به دیگران برای بالا بردن خود در دراز مدت فرد را حساس و تحریک پذیر و پرخاشگر می نماید، که این امر آسیب رسان ارتباط موثر بین فردی و اجتماعی نسل جوان است.
نیاز به دستیابی عزت نفس بالا فرد را تشویق می کند که کاستی‌های خود را پنهان
یا تحریف کرده و قادر به مشاهده دقیق و رو دررو شدن با خود واقعی نیست.
در نهایت، عزت نفس چنین افراد همیشه به موفقیت یا شکست های آن ها بستگی دارد، به این معنی که حس عزت نفس در آن ها با توجه به رویداد ها در حال تغییر و تزلزل خواهد بود و در رفتار ان ها تاثیر می گذارد، لذا شخصیتی متزلزل و ناراضی از خود خواهند بود.
رفتار مهربان و همدلانه نسبت به خود مهارت ارتباطی است که بر خلاف عزت نفس، مبتنی بر ارزیابی و سنجش مداوم و مقایسه خود نیست، بلکه دوست داشتن بی قید و شرط وجود خود با باور بر ارزشمند بودن وجودیت انسان هست. این مهارت نیز از دوران کودکی و در ارتباطات واقعی در خانواده آموخته می شود.
شفقت به خود مبتنی بر خود- ارزیابی نیست. مردم نسبت به خود احساس شفقت می کنند زیرا نگاه ارزشمند دانستن، به این مفهوم است که انسان‌ها سزاوار همدلی و درک یکدیگر هستند، نه به این دلیل که زیبا، باهوش، با استعداد و یا ثروتمند هستند، برای مهرورزی به خود، نیازی نیست که احساس برتری نسبت به دیگران داشته ، تا احساس خوبی نسبت به خود پیدا کنند.
همچنین مهربانی به خود اجازه می‌دهد شفافیت بیشتری نسبت به خودمان داشته،
زیرا عدم موفقیت های شخصی را با مهربانی پذیرفته و همدلانه آن ها را نسبت به موقعیت ها برای دیگران طرح می کنند.
تصور کنید، اگر در هنگام راه رفتن زمین خوردید، نقاط دردناک بدن خود را با مهربانی لمس کرده و التیام می دهید و اگر به دوستی رسیدید ان را به او نشان می دهید ، تا این که ان را پنهان کنید، چون جستجوگر توجه و مهربانی او هستید. مهر ورزیدن در درون انسان هاست و هر زمان می تواند نمود یافته و التیام بخش رابطه ها باشد.
تحقیقات بسیار نشان داده است که مهربانی نسبت به خود با انعطاف پذیری عاطفی و رفتار های مراقبتی فاقد خشم و تلخی همراه است، در صورتیکه ناکامی در حس عزت نفس سرشار از انرژی منفی و خشم، منجر به پرخاشگری و آسیب به خود و دیگران می شود.
بیایید از همین امروز مهارت های دوست داشتن مهربانانه و همدلانه نسبت به خود را تمرین کرده و به یکدیگر یادآور شویم.
مصداق این بیت زیبا؛
درخت دوستی بنشان که ، کام دل ببار آرد
نهال دشمنی برکن ، که رنج بی شمار دارد
گام اول دوستی با خود درون هست، تا سرچشمه جوشنده آن برای دوستی با دیگران سرریز شود.
اگر به بخش روانشناسی علاقمند هستید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
