قوانین نشانه‌گذاری در نگارش چیست؟
نویسنده: الهام زنجانیان ( کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی)
از خاتون‌جان بپرس
که من خموشم و او در فغان و در غوغاست“حافظ”
از خاتون جان پرسیده بود:
” قوانین نشانه‌گذاری در نگارش چیست؟(قسمت۱)
_این قسمت: نشانه های مکث کدامند؟_”
” چه موقع از ویرگول و چه زمان از نقطه ویرگول استفاده کنیم؟”
سکوت
نازنینم، مرا ببخش! تو را ندیدم؛ به تو بی‌توجه بودم؛ صدایت را نشنیدم؛ تو صبور بودی و من سرگرم خود؛ تو تحمل کردی و من بی ملاحظه؛ هر چه دارم از توست؛ ولی من به تو بد کردم. تو مگر از من چه می‌خواستی؛ که منِ خودخواه نفهمیدم؟ مگر نه این که کمی توجه، کمی خلوت و ناز و نوازش، گردشی و حرکتی، یا حد اقل گوش دادن به ناله هایت؟
اما بدان دوستت دارم؛ همیشه دوستت داشتم. خوب تقصر من هم که نبود تو خیلی نازک نارنجی هستی؛ اینقدر حساس و شکننده بودن برای این دوره و زمانه خوب نیست؛ من همیشه سرم شلوغ بود؛ از پس تقویم‌ها، سالنامه‌ها، روزشمارها، روزنوشت‌ها، برنامه‌ریزی پشت برنامه‌ریزی، هدف‌گذاری، تلفن صوتی و تصویری، پست مجازی و غیرمجازی، کارهای ناتمام، کارهای عقب افتاده، ایده‌ها، رویاها، آرزوها، رفتن و آمدن‌ها، قرارها و بیقراری‌ها؛ از من چه توقعی داشتی؟
کاش اقلا زودتر تذکر می‌دادی، نه این که یکهو قهر کنی؛ بله بله قبول دارم؛ خوب، من زیادی غرق در کارهایم شده بودم؛ تو چند بار ناز کردی؛ غمزه‌هایت را می دیدم؛ ولی تو مهربانم! خودت مرا بد بار آوردی؛ هر بار که با بی محلی های من مواجه می شدی زود دست و پایت را جمع می کردی و من هم فکر می‌کردم اصلا تو این مدلی هستی؛ هر بار، خیلی سخت نمی‌گرفتی و من هم خوب، جدی‌ات نمی‌گرفتم؛ اما این روزها کاملا کلافه ای، گاه با یک ذوق ذوق کوچک، با دردی ممتد، و گاه حتی مرا از حرکت باز می‌داری، من هم کم کم یاد می گیرم که به تو گوش کنم؛ به صدای شیرین دردت، عضله جان، جان جانانم که همچنان مهربانی و با محبت و بی صدا با من حرف می زنی؛ یعنی من می‌شنومت که:
“فقط همین یک بدن را داری! چه می‌کنی؟ چه می‌خواهی؟
بس کن! کافی است! گوش کن! یه کم سکوت!…”
و چه دل پری دارد این عضله ریز و ظریف گردن من؟!
چشم عضله جانم، سکوت کردن را تمرین خواهم کرد. چشم‌هایم را که می‌بندم؛ می‌بینم. گوش‌هایم را که می‌گیرم؛ می‌شنوم. حرف که نمی‌زنم؛ می‌گویم. خاموش که می‌شوم؛ روشنایی می‌آید. در بین هیاهوهای روزمرگی، سکوت می‌کنم، نفس تازه می‌شود. جانِ دوباره می‌گیرم.
چشم عضله ریز و ظریفم؛ نشانه‌ای، علامتی، یا نقطه‌ای کوچک؛ را جدی خواهم گرفت:
“واژه، کافی نیست. گاهی باید هیچ نگفت!”
_ در این متن سعی شده که سه نشانه نقطه، ویرگول، و نقطه ویرگول؛ از علائم مکث و سکوت در نگارش با دقت بکار رود.
کاربرد نقطه کاملا مشخص است. در پایان جملات مستقل باید از نقطه بهره ببریم. جملات خبری نیازمند به نقطه در پایان خود هستند.
ویرگول از پرکابردترین علائم نگارشی است که تقریبا در تمام انواع نوشته ظاهر می‌شود. بدون وجود آن، برقراری نظم و انتقال مفاهیم دشوار خواهد بود. ویرگول برای مکثهای کوتاه در نگارش بکار می رود.*زمانی که از ویرگول برای جدا کردن موارد مختلف استفاده می‌شود باید بعد از آخرین کلمه «و» را به کار ببرید.
نقطه ویرگول یکی دیگر از علائم نگارش در زبان فارسی است که کاربردش به مراتب از ویرگول کمتر است. متشکل از یک نقطه و یک ویرگول است. کاربرد نقطه ویرگول برای نشان دادن مکثی بیشتر از ویرگول و کمتر از نقطه است.
تمرین:
_در نوشته بالا به علائم مکث توجه کنید؛ نقطه، ویرگول(کاما یا درنگ)، نقطه ویرگول(سمی کالن یا…)؛ هر یک کجا بکار رفته اند؟
_ متنی بنویسید و علائم مکث را با دقت در آن رعایت کنید:
کلید واژه ها نوشتن درباره نوشتن ۴
سکوت، مکث، درنگ، علائم نگارشی، ویرایش متن، پانکچویشن، سجاوندی، نقطه، ویرگول، نقطه ویرگول، کاما، سمی کالن، قواعد نشانه گذاری، نشانه، علامت، نوشتن، نوشتن خلاق، نگارش، نوشتن، انگیزه نوشتن، نویسندگی، تمرین نوشتن، درست نوشتن، چگونه بنویسم؟
تصویر سازی متن: آسیه وصولی پور
__________________________________________
پاورقی
[۱] Punctuation یا علامت گذاری یا سجاوندی(محمد بن ابی یزید طیفور ملقب به شمس الدین و مکنی به ابی الفضل السجاوندی نخستین کسی است که نشانه های هفتگانه وقف را بکار برده و از این رو این نشانه ها سجاوندی خوانده شده )
[۱] نقطه، ویرگول و نقطه ویرگول از علامت‌های مکث کوتاه در زبان فارسی هستند. [۱] جهت مطالعه بیشتر و دریافت نمونه ها و مثالهای دیگر می توانید به کتاب نقطه گذاری از مجموعه شیوه نامه ویرایش، نوشته محمد رضا محمدی فرد، چاپ سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مراجعه نمایید و یا سایت
اگر از خواندن این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
مقاله بسیار جذاب وخوبی بود و موفق باشید