رسواش می‌کنم من
مرد و زنی میانسال در مقابل ویترین فروشگاهی ایستاده‌اند. ناگهان زن دیگری از پشت به آنها نزدیک می‌شود و با کیف دستی‌اش بر سر مرد می کوبد و به او بدوبیراه می‌گوید.
عابری با تلفن همراه از این نزاع فیلم می‌گیرد و می‌گوید این زن شوهر خائنش را با زن دیگری دیده و دارد حسابی او را تربیت می‌کند!
پسر جوانی در گوشه‌ای خلوت از پارک ایستاده است. مشتری می‌آید و او از لای تنهٔ درخت چیزی بر می دارد، پول را می گیرد و آن چیز را هنگام دست دادن به دست مشتری منتقل می‌کند.
فردی که از این صحنه فیلم گرفته از لزوم نظارت پلیس بر پارک ها می‌گوید. چهره فروشنده و خریدار مشخص است.
رانندهٔ یکی از تاکسی‌های اینترنتی به خانمی برای تداوم ارتباط پیشنهادی داده. آن خانم هم از مشخصات این راننده اسکرین شات گرفته و در اینستاگرام منتشر کرده.
عروس در مجلس عروسی به دلیل رقصیدن کودکان در وسط استیج و بی نظمی عصبانی می‌شود و با چهره ای برافروخته با کسی صحبت می‌کند. یکی از مهمانان پنهانی از عروس فیلم می‌گیرد و در شبکه های اجتماعی منتشر می‌کند.
دختری در یک جشن تولد به شکل عجیب و غریبی می‌رقصد. ظاهراً زیاد الکل مصرف کرده.
یکی از مهمانان پنهانی از او فیلم می‌گیرد و منتشرش می‌کند.
رسواسازی اینترنتی یکی از مباحثی است که در سال‌های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است.
در رسواسازی آنلاین یا اینترنتی، فردی که موبایل دارد در موقعیت‌های مختلف اجتماعی از یک رفتار یا اتفاق، که افکار عمومی به آن حساس اند یا برای عموم جالب است، فیلم می‌گیرد و آن را در شبکه های اجتماعی منتشر می‌کند.
در مواقعی خود فیلم بردار در معرض تهدید، آزار یا مزاحمت قرار دارد و به عبارتی خودش قربانی جرم است. در مواقع دیگر، موضوع یا مسئله فیلم برداری به طور مستقیم هیچ ارتباطی با او ندارد و او صرفاً به این دلیل از صحنه فیلم بر می دارد که افکار عمومی به آن ماجرا حساس اند. آنچه ویژگی خاصی به رسواسازی آنلاین می‌دهد آن است که فردی که از او فیلم برداری شده، یعنی سوژه، به هیچ وجه از وجود دوربین خبر ندارد. در واقع روایتگر اصلی فقط فیلم بردار است.
ورود حوزه های مختلف مطالعاتی به موضوع رسواسازی آنلاین دلایل خاص خود را دارد. روشن است که رسواسازی نوعی مجازات، و شاید هم مجازاتی سنگین، باشد. برای مثال، روزانه صدها نفر در تهران سرقت می‌کنند. برخی از آنان دستگیر و طبق قانون مجازات می‌شوند. فرض کنید مالک یکی از ساختمان‌های دارای دوربین مداربسته تصویر چهرهٔ یکی از سارقان را، صرفاً به این دلیل که برای دیگران جالب است، منتشر کند.
تفاوت این سارق با سایر سارقان آن است که سارقان دیگر بی سروصدا طبق قانون مجازات می‌شوند، ولی این سارق، علاوه بر مجازات قانونی، از نظر وجههٔ اجتماعی نیز مجازات می‌شود. منظور آن که اقوام و آشنایان او پی می‌برند که او سارق است تمام همکلاسی‌های فرزند یا فرزندان او پی می‌برند که پدر هم کلاسی شان سارق است. او بی دلیل بیشتر مجازات شده است.
همان طور که گفته شد، هر کدام از مثال‌های فوق تفسیر خاص خود را دارند، چرا که فضای اجتماعی حاکم بر آنها تفاوت‌های محسوسی با همدیگر دارد. ولی پرسش کلی آن است که رسواسازی آنلاین چقدر به بهبود امور و کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک خواهد کرد.
آیا رسواسازی آنلاین تجاوز به حقوق فردی افراد نیست؟
زن و شوهری در خیابان نزاع می‌کنند. فیلم گرفتن از این نزاع و انتشار بدون اجازۀ آن به بهتر شدن اوضاع کمک می‌کند؟ آیا در این جا دغدغهٔ فیلم بردار بهبود رابطه ایشان بوده؟ نکتهٔ قابل توجه آن است که، در برخی موارد، راه های قانونی برای برخی مشکلات تعریف شده است، ولی افراد، قبل از هر گونه اقدام قانونی، در قدم نخست تصویر افراد را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می کنند. برای مثال، در خصوص رانندهٔ تاکسی اینترنتی می‌شد، قبل از انتشار عکس او در شبکه های اجتماعی با مؤسسه مربوط به آن تماس گرفت و مسئله را انعکاس داد. ولی با انتشار عکس، فرد علاوه بر از دست دادن شغل و بدنام شدن و دشواری در یافتن شغل جدید، از نظر اجتماعی هم رسوا می‌شود.
ویلیام آگبرن در سال ۱۹۲۲ در کتاب دربارهٔ فرهنگ و تغییر اجتماعی واژه «تأخر فرهنگی» را به کار برد، به این معنا که تکنولوژی ها بسیار سریع تر از آن که زمینه های فرهنگی و اجتماعی برای استفاده از آنها آماده باشد گسترش می یابند.
تلفن های همراه هم قبل از آن که ما درک درستی از مفاهیمی مانند آبرو، حریم خصوصی، مجازات و حقوق فردی به دست آوریم در جامعه گسترش یافتند. باید بیشتر دقت کرد.
آنچه گفته شد به معنای نادیده گرفتن نقش مؤثر موبایل در ایجاد نگرانی
در مقامات و حاکمان در صورت سوء استفاده از مقام نیست.
کتاب: از لذت آنی تا ملال فوری
نویسنده: فردین علیخواه(جامعه شناس)
اگر از خواندن این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
