“مخاطب خسته”
نویسنده: الهام زنجانیان(کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی)
نوشتن درباره نوشتن
از خاتون‌جان بپرس
_از خاتون جان پرسیده‌بودید برای کی بنویسم؟
_معرفی “کتاب کوچک برای داستان نویسی” نوشتۀ فریدون عموزاده خلیلی، گروه سنی ه، نشر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تهران ، ۱۳۹۱
این قسمت: “مخاطب فعال” یا “مخاطب خسته” مسئله این است!
_شنیدی راستی؟…
“یکی از مسئولین گفته که اگه با همین دنده پیش بریم موزه‌ها و آثار باستانی و جزیره‌های کیش و قشم و حتی خوزستان را مجبوریم بفروشیم حقوق بازنشسته‌ها را بدیم؟!”… پدرها و پدر بزرگ‌های ما با یه مدرک دیپلم، نه بابا با یه دیپلم ردی، یا حتی یه سیکل سادۀ کلاس هشتم نهم دبیرستان می‌تونستن استخدام دولت بشن و یه عمر حقوق و مزایای لشگری کشوری بگیرن و هنوز هم که هنوزه دارن با مواجب بازنشستگیشون خرج دانشگاه آزاد پسر دخترهاشون را می‌دن… حالا که به ما رسیده با مدرک دکترا هم کار پیدا نمی‌شه و با یارانه و بی‌یارانه، با کار تو اسنپ و بیگاری اینجا و اونجا و… از جیب مبارک خودمون حق بیمه تأمین اجتماعیِ خویش فرما باید بدیم و تازه منتظر باشیم بعد که بازنشست شدیم از فروش تکه تکۀ مملکت هزینه پیری کوریمون جور بشه، البته اگه تا اون موقع چیزی از مملکت واسه ما مونده باشه و…»
_آره بابا… تو همه خبرها و صفحه‌های اجتماعی فیلمش هست…
انگار بنده خدا تکذیب هم کرد… ولی خوب حرفش را زد دیگه!… حالا این که چیزی نیست… مخاطب، مخاطب دیگه چیییه؟! … 
ببین وضع کمبودهای ما به کجا رسیده که مخاطب هم نایاب شده!…تو یه کتاب خوندم، این روزِروز اونقدر نوشته و متن و محتوای خوندنی زیاد شده که باید بریم دنبال “مخاطب معمولیِ خسته” بگردیم و براش بنویسیم؟!… فکر کن!…این دیگه واقعاً ستمه!… پدرها و پدربزرگ‌های ما نه تنها در کار و مواجب و سرمایه گذاری یه قدم، نه صدها فرسنگ از ما جلو بودن از نظر خواننده و مخاطب که یکه تاز میدون… یه عده با سواد و تک و توک نویسنده و یه خیل خوانندۀ مشتاق… حالا که به ما رسید باید دنبال مخاطب معمولی بگردیم اونم از نوع خسته‌اش…! ای روزگار… »
_راستی می‌دونستی که رمز و قلقش همین “شنیدی راستیه؟”
_چی؟ قلق چی؟ رمز چی؟!
_همین دیگه… همین مخاطب خسته، همین که چه جوری مخاطب خسته را به خوندن وادار کنیم دیگه!
_آهان… پس تو هم اون کتاب را خوندی؟!
_نه پس فقط خودت همۀ خوندنی‌ها را می‌خونی‌ی‌ی؟!…
_هاهاها… “کتاب کوچک برای داستان نویسی”…نویسنده‌اش کی بود؟
_یادم نیست، ولی از شوخی گذشته؛ این که من کلی ایده برای نوشتن دارم و خیلی کم می‌نویسم؛ فکر کنم به دلیل همین باشه!
یه دم با خودم فکر می‌کنم؛ که چی؟…کی می‌خونه؟… کی حال داره بخونه؟… نوشتۀ من مگه چقدر مهم و مفیده که کسی بخواد یا لازم باشه وقت بذار و بخونه؟… دنیا اونقدر شلوغ پلوغه که شاید بهتر باشه من یه نفر ساکت باشم و دنیا را شلوغتر نکنم!… واقعاً اگه یه داستان نویس یه نویسنده، کسی که نوشته‌اش را یه خواننده معمولی نه، یه خواننده خسته بخونه؛ چقدر نوشته‌اش خوبه؟!… بذار این جوری بگم…نوشته‌ای که برای یه خوانندۀ معمولیِ خسته نوشته بشه واقعاً چقدر هدف نوشتن منه؟ و حالا از یه خوانندۀ خسته بعد از خوندن مطلب من چی در خواهداومد؟ از این همه نوشته‌هایی که با تمرکز و پر انرژی خوندیم چی دراومد که حالا بخواد از یه خوانندۀ خسته دربیاد؟! …
و کلی سوال دیگه که من را به سکوت وامی‌داره و یا اگر هم بخوام چیزی بنویسم ترجیح می‌دم دروغ بگم به خودم؛
بگم برای دل خودم می‌نویسم! اصلاً هم مهم نیست خونده بشه یا نه؟!
که البته هر نویسنده‌ای این حرف را بزنه داره سر خودش رو شیره می‌ماله… یا بگم من ازون آدم‌هایی هستم که به خوندن و نوشتن معتادند و ترک اعتیاد هم معلومه دیگه موجب مرضه! …نمی‌دونم شاید هم خود امر نوشتن یه جور بیماریه از نوع خودآزاری و دیگر آزاری توأمان. هم به خودم سختی می‌دم با نوشتن؛ هم بعدش باید دنبال خواننده بگردم و حتی از نوع خسته‌اش هم نگذرم!… 
شاید هم بهتر باشه نویسنده‌ها بنویسند و کاری به دیگران نداشته باشند. هر کسی کار خودش بار خودش آتیش به انبار خودش…
_دیگه داری همینجور می‌گی‌ها؟! یه باره عموزنجیرباف بخون دیگه!…
_عه…عه…اسم نویسنده کتاب همینه دیگه… فریدون عموزاده خلیلی…
_مجید دلبندم ، قربون چشم‌های بادومیت
تمرین:
_به نظر شما مخاطب نوشتۀ بالا چه کسانی می‌تواند باشد؟
_نوشته یا داستانی را بنویسید و برای مخاطب معمولیِ خسته بخوانید؛ آیا نوشتۀ شما آنقدر پرکشش بود که مخاطب پرمشغله یا خسته را به شنیدن وادارد؟
_مخاطب نوشته‌های شما کیست؟ شما برای چه مخاطبی می‌نویسید؟
الهام زنجانیان اردیبهشت ۱۴۰۲
کلید واژه‌ها نوشتن درباره نوشتن “مخاطب فعال” یا “مخاطب خسته” مسئله این است! مخاطب، برای چه کسی بنویسیم، مخاطب خسته، مخاطب معمولی، نوشتن، نوشتن خلاق، نگارش، انگیزه نوشتن، نویسندگی، تمرین نوشتن، برای کی بنویسیم؟ معرفی کتاب، کتاب کوچک برای داستان نویسی، فریدون عموزاده خلیلی، کانون پرورش کودکان و نوجوانان، طرح درس
اگر از خواندن این بخش لذت بردید از مقاله بعدی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
