معرفی کاخ سعد آباد
مجموعه تاریخی و فرهنگی سعد آباد یکی از برجسته‌ترین مکان‌های تاریخ معاصر ایران است که آخرین پادشاهان ایران در دوره‌های قاجار و پهلوی در آن زندگی می‌کردند.
این مجموعه شامل کاخ‌های متعددی می‌شود که از آن جمله می‌توان به کاخ شهوند (کاخ موزه)، کاخ سفید (کاخ موزه)، کاخ اختصاصی سعدآباد (در اختیار نهاد ریاست جمهوری)، کاخ اسود (موزه هنرهای زیبا)، کاخ شمس (موزه پوشاک سلطنتی)، کاخ اشرف (موزه ظروف سلطنتی) و… اشاره کرد.
کاخ‌های سعد آباد در میان باغی پر درخت و سرسبز قرار دارند که قدم‌زدن در میان طبیعت زیبای آن خالی از لطف نیست. در ادامه با ماه خاتون همراه باشید تا به معرفی این کاخ زیبا بپردازیم.
کاخ سعدآباد کجاست؟
مجموعه کاخ سعد آباد در شمال تهران قرار گرفته است و با توجه به منطقه زندگی یا اقامت خود در پایتخت، می‌توانید از مسیرهای مختلفی به‌سمت کاخ سعد آباد بروید؛ کافی است از طریق نزدیک‌ترین مسیر به خیابان زعفرانیه برسید و سپس به خیابان طاهری وارد شوید. خیابان طاهری در ضلع شرقی و بخش میانی خیابان شهید فلاحی یا همان زعفرانیه قرار دارد. مجموعه کاخ سعد آباد دو ورودی در خیابان‌های زعفرانیه و دربند دارد.
تعدادی از موزه ها و کاخ های مجموعه سعد آباد
در این قسمت به معرفی کاخ‌ها و موزه‌های مختلف مجموعه سعد آباد می‌پردازیم.
کاخ احمد شاهی
کاخ احمد شاهی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های مجموعه سعد آباد به شمار می‌رود. این کاخ همان طور که از نامش پیدا است، در زمان سلطنت احمد شاه قاجار بنا شده است؛ اما با روی کار آمدن رضاخان، در زمان حکومت پهلوی اول، ساخت آن به پایان رسید. در حال حاضر به‌دلیل انجام عملیات مرمت و بازسازی در کاخ احمد شاهی، امکان بازدید عمومی از این کاخ وجود ندارد. پس از پایان مرمت کاخ احمد شاهی، بازدید برای عموم آزاد خواهد بود.
کاخ شهوند
کاخ شهوند که به‌دلیل معماری آن با نام کاخ سبز نیز شناخته می‌شود، در قسمت شمال غربی مجموعه تاریخی و فرهنگی سعد آباد واقع شده است. کاخ شهوند یا کاخ سبز در زمان وزارت جنگ رضاخان، ساختمانی نیمه‌کاره با مالک شخصی بود و خارج از محدوده کاخ‌های سلطنتی قرار داشت. سپس رضاخان این ساختمان نیمه کاره را خرید و در محل آن کاخ شهوند را بنا کرد. کار ساخت کاخ سبز در زمان به قدرت رسیدن رضا شاه، پایان یافت.
کاخ سفید
کاخ سفید همان طور که از نامش پیدا است، نمایی سفید دارد. کاخ سفید بزرگ‌ترین کاخ در مجموعه سعد آباد به حساب می‌آید و محل زندگی محمد رضا شاه پهلوی و همسرش فرح در تابستان بوده است. ساخت کاخ سفید در سال ۱۳۱۰ به دستور رضا شاه آغاز شد و تا پنج سال بعد ادامه داشت.
دفتر کار محمد رضا شاه پهلوی در کاخ سفید قرار داشت و امور اداری و تشریفاتی دربار نیز در این کاخ انجام می‌شد. از برجسته‌ترین آثار به جا مانده در کاخ سفید می‌توان پرده‌های بزرگ رنگ روغن اثر استاد حسین بهزاد و شاگردانش را نام برد. در این کاخ فرش‌های نفیس ایرانی، سفالینه‌های تاریخی، کریستال‌های با ارزش، لوسترها و چلچراغ‌های اروپایی و میز تحریر متعلق به ماری آنتوانت، ملکه پیشین فرانسه، به چشم می‌خورند.
کاخ اختصاصی سعدآباد
کاخ اختصاصی سعد آباد از بخش‌های غیر قابل ورود برای عموم مردم است. این کاخ از مجموعه تاریخی سعد آباد در حال حاضر در اختیار نهاد ریاست جمهوری قرار دارد. در گذشته موزه تاریخ طبیعی در کاخ اختصاصی سعد آباد قرار داشت؛ اما با واگذاری این کاخ به نهاد ریاست جمهوری، کاربری آن تغییر داده شد. کاخ اختصاصی سعد آباد در غرب موزه هنرهای زیبا قرار گرفته است.
کاخ اسود یا سیاه
کاخ سیاه در منتهی الیه جنوب مجموعه تاریخی سعد آباد قرار گرفته است. این بنا از زیباترین کاخ‌های مجموعه سعد آباد است. در طول سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، کاخ سیاه محل استقرار وزیر دربار بوده است. دلیل نام‌گذاری این ساختمان به نام کاخ سیاه، کاربرد سنگ‌های مرمر سیاه در نمای ظاهری این کاخ است. از سال ۱۳۶۱ کاخ سیاه با عنوان موزه هنرهای زیبا افتتاح شد.
کاخ شمس
ساختمان کاخ شمس پهلوی در ضلع شمال غربی مجموعه سعد آباد قرار گرفته است. در این کاخ امروزه موزه‌ای بسیار کامل از سیر تکاملی انسان وجود دارد. لباس‌های سلطنتی فرح دیبا نیز در بخشی از این کاخ با عنوان موزه پوشاک سلطنتی به نمایش در آمده‌اند.
کاخ اشرف
کاخ اشرف پهلوی در شرق مجموعه تاریخی و فرهنگی سعد آباد، امروزه به موزه ظروف سلطنتی تبدیل شده است. اولین بار موزه ظروف سلطنتی در سال ۱۳۷۲ افتتاح شد و دو سال بعد از آن در اختیار نهاد ریاست جمهوری قرار گرفت. اما پس از آن دوباره در سال ۱۳۸۴ به سازمان میراث فرهنگی برگردانده شد. در حال حاضر صنایع دستی و ظروف سلطنتی مربوط به دوره‌های پهلوی و قاجار و همچنین ظروف اهدایی به محمد رضا شاه و فرح پهلوی از سراسر دنیا، در این موزه به نمایش در آمده‌اند.
کاخ ملکه مادر
در آخرین سال‌های حکومت رضا شاه پهلوی، کاخ ملکه مادر محل سکونت او بود. کاخ ملکه مادر را به دستور رضا خان، برای تاج الملوک (مادر رضا خان) ساختند. در حال حاضر این کاخ در اختیار نهاد ریاست جمهوری قرار دارد و در آن از مهمانان خارجی دولت پذیرایی می‌شود. امروزه کاخ ملکه مادر با نام ساختمان جمهور شناخته می‌شود.
کاخ بهمن
کاخ بهمن در دوران حکومت محمد رضا شاه در دوره پهلوی دوم ساخته شد. این بنا از زیباترین ساختمان‌های مجموعه سعد آباد به شمار می‌رود و محل زندگی برادر زاده شاه و پسر غلامرضا پهلوی بوده است.
در حال حاضر کاخ بهمن محل استقرار مدیریت مجموعه سعد آباد است. کاخ بهمن در جوار موزه مردم شناسی در ضلع شمالی باغ سعد آباد و نزدیک دروازه شمالی مجموعه سعد آباد قرار دارد.
کاخ شهرام
کاخ شهرام نیز امروزه به موزه نظامی تبدیل شده است و در مرکز مجموعه سعد آباد قرار دارد. بنای اولیه این کاخ در سال ۱۳۱۴، به دستور رضا شاه پهلوی برای همسر دومش تاج الملوک ساخته شد. در طول سال‌های ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲، ساختمان این کاخ بازسازی کامل شد و در اختیار شهرام، پسر اشرف پهلوی قرار گرفت.
موزه نظامی در سال ۱۳۰۲ به دانشکده افسری منتقل شده بود؛ اما پس از انقلاب اسلامی مجددا بخشی از این مجموعه مجددا به این موزه انتقال یافت. ساختمان این موزه در سال ۱۳۶۰ توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران بازسازی شد و در سال ۱۳۶۲ به‌عنوان موزه نظامی مورد بهره‌برداری قرار گرفت. می‌توان گفت که تا پیش از افتتاح موزه دفاع مقدس، موزه نظامی، تنها موزه فعال در این زمینه در تهران بود.
بخش‌های دیگر کاخ سعد آباد
بخش‌های دیگر مجموعه سعد آباد نیز شامل سالن‌های سینما، زمین‌های تنیس و بخش‌های مختلف اداری و تاسیساتی می‌شوند. سالن آمفی‌تئاتر مجموعه سعد آباد، با عنوان ایوان عطار سعد آباد از زیباترین سالن‌های روباز ایران برای برگزاری کنسرت‌های موسیقی و نمایش‌های تئاتر است.
کتابخانه مجموعه سعد آباد در شمال کاخ سعد آباد قرار دارد و به میدان دربند مشرف است. در گذشته ساختمان کتابخانه، کاخ احمد رضا پهلوی بوده است. کتابخانه سعد آباد مجموعه‌ای برجسته از کتب متعدد با موضوعات متنوع در اختیار دارد. کارگاه مرمت مجموعه سعد آباد نیز از دیگر بخش‌های راه‌اندازی شده در طول سالیان اخیر است.
ایستگاه رادیوی سعد آباد در دورترین نقطه مجموعه سعد آباد نسبت به کاخ‌ها و ساختمان‌ها قرار دارد و از سال ۱۳۸۰ با هدف راهنمایی کامل بازدیدکنندگان و ارائه اطلاعات مناسب در طول بازدید از مجموعه به گردشگران، راه‌اندازی شده است.
از زیباترین بخش‌های مجموعه سعد آباد می‌توان به گلخانه‌های محوطه سعد آباد اشاره کرد که گیاهان و محصولات مختلفی در آن‌ها کشت می‌شوند. کشت موز نیز در گلخانه‌های این مجموعه انجام می‌شود. زیرزمین کاخ سفید، گلخانه اصلی کاخ بود که بعدها به موزه هنر اختصاصی فرح پهلوی تبدیل شد. پس از انقلاب نام این موزه به موزه هنر ملل تغییر کرد.
اگر از خواندن این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
