لافند بازی (طناب بازی)
بندبازی یا لافندبازی یکی از نمایش‌ها و بازی‌های جذاب عامیانه است که در میان مردم گیلان محبوبیت ویژه‌ای دارد.پیشینه تاریخی آن به گذشته‌های دور برمی‌گردد. ویژگی‌های جغرافیایی و نوع زندگی اجتماعی در پیدایش این بازی بی‌تاثیر نبوده است. لافندبازی با نام‌های طناب بازی، ریسمان‌بازی، رسن‌بازی، و غیره نیز خوانده می‌شود. در ادامه با ماه خاتون همراه باشید.
لافند بازی چیست؟
این نمایش سنتی گیلان که بیشتر در جشن هایی مثل عروسی، عید نوروز و یا در بازارهای هفتگی اجرا می شد، بندبازی است. در گیلان به آن “لافندبازی” نیز گفته می شود و مانند همان بندبازی در سیرک است. نمایش بر روی طنابی که از روی دو میله فلزی و چوبی محکم و ضربدری شکل گذتشه و در دو طرف مهار شده، انجام می شود. اصلی ترین فرد نمایش “پهلوان” نام دارد که بر روی طناب ها با پای برهنه راه می رود و برای تعادل خود چوبی بزرگ به نام لنگر در دست می گیرد.
گروه لافند بازی از افراد زیر تشکیل شده است:
- پهلوان لافندباز که عملیات را روی طناب انجام می‌دهد. هر چه تسلط پهلوان بر طناب بیشتر و عملیات او متنوع تر باشد، محبوبیت او بیشتر است.
- یالانچی (yalanci) دستیار پهلوان است. به او شیطانک یا شیطان نیز می‌گویند.
- سرناچی (sornaci) یا نوازنده سرنانقره چی (nagarci) یا دهن زن و نقاره زن جز اینها افراد دیگری نیز به عنوان همکاران گروه، کارهای خدماتی را انجام می‌دهند.
زمان اجرای لافند بازی
لافندبازی در فصل تابستان (اوایل تیر تا اواخر مرداد) ـ در پاییز (مهر و ابان) در ایام نوروز و سیزده بدر، در جشن‌ها و اعیاد و در برخی عروسی‌ها برگزار می‌شود. در سال‌های اخیر در مراسم و جشن‌های دولتی نیز از این نمایش استفاده می‌شود. لافندبازی اغلب در فضای آزاد و در میدان هر محل انجام می‌گیرد و این نمایش در شرایط جوی بد و هوای بارانی، در ایام کار و فعالیت کشاورزی، در ایام‌سوگواری مذهبی و ماه‌های محرم و صفر و رمضان انجام نمی‌شود.
وسایل کار و ابزارها
ـ لافند (طناب): معمولا از جنس کنف است. شادروان پهلوان پرویز خودش (۱۳۲۲ ـ ۱۳۸۰) در سال‌های اخیر از ترکیب کنف و ابریشم در بافت طناب استفاده می‌کرد. این طناب بیست متر طول دارد و از دوازده رشته و چهارلایه سه رشته‌ای تابیده شده است و وزن آن حدود ۳۰ کیلو است.
– چهار تیر چوبی یا لولهٔ آهنی (۵/۲اینچ) ـ که هر کدام در حدود ۵ متر طول دارد و از چوب‌های جنگلی یا لوله آهن است.
ـ لنگرlangar: چوبی است که از دو نیمه ۳ متری درست شده. طول آن حدود ۵ تا ۵/۵ متر است و با یک بست فلزی به یکدیگر وصل شده است. لنگر که لافند باز تعادل خود را بر روی طناب به وسیله آن حفظ می‌کند، اغلب از چوب درختان جنگلی است.
پوشاک لافند بازی
پوشاک لافندبازی نوعی لباس پهلوانی است که بی‌شباهت به لباس زورخانه‌ای نیست. این لباس سبک و چسبان است که بنا به سلیقهٔ بندبازان، تزئینی روی آن انجام شده است. پهلوانان برای جلوگیری از چشم زخم، دعاهایی بر بازوی خود می‌بستند.
لباس یالانچی‌ها شبیه لباس حاجی فیروز است. پیراهن قرمز، شلوار زرد یا سیاه با کمربند و کلاه بوقی و شیطانی که زنگوله‌ای روی آن آویزان است. یالانچی صورتش را با ذغال یا مواد رنگی سیاه می‌کند. لافندبازی از یک سو نمایش جذاب و گیرایی است، اما از سوی دیگر خطرناک و مرگ‌آور است؛ اگر پهلوان تعادل خود را از دست بدهد، خطر مرگ او را تهدید می‌کند.
عملیاتی که پهلوان‌ها بر روی طناب انجام می‌دهند:
کشتی گیله‌مردی با یالانچی: یالانچی وارد میدان شده، عربده جویی می‌کند؛ پهلوان پس از او وارد میدان می‌شود و می‌خواهد بالای طناب برود؛ یالانچی جلوی او را می‌گیرد و با حرکات خنده‌آور مانع این کار می‌شود. پهلوان با او کشتی می‌گیرد، یالانچی را زمین می‌زند و بالای طناب می‌رود.
شعر خوانی: پهلوان بالای طناب می‌رود و شعری می‌خواند که در میان لافندبازان به نام فهلویات مشهور است و یالانچی تقلید پهلوان را در‌می‌آورد. شعری به این مضمون: الله به الله زدم/ خیمه به دشت کربلا زدم/ آب آمد خیمهٔ ما را ببرد/ دست بر دامان علی ولی الله زدم/ الله تویی/ بر دلم آگاه تویی/ درمانده منم/ دلیل هر راه تویی/ من غلام قنبرم/ قنبر غلام علی/ قربان آن زبانی که بلند بگوید یا علی.
پایین آمدن پهلوان از طناب و یالانچی را بر دوش گرفتن و بالای طناب بردن.
مجمعه و صندلی را بالای طناب بردن. صندلی را داخل مجمعه گذاشتن و روی صندلی نشستن و از روی طناب گذشتن.
بردن سینی چای بر روی طناب و نوشیدن آن.
—————————
اگر از خواندن این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
