آشپزخانه در حال بلعیدن اتاق پذیرایی است
مطبخ در خانه های قدیمی ایرانی در گوشه ای تقریبا پرت از خانه قرار داشت. گویی جایی مانند مطبخ و مستراح که در خدمت حوائج دنیوی بودند باید از قلب خانه دور می ماندند. ولی امروزه یکی از مکان های مهم خانه آشپزخانه است.
آشپزخانه برای برخی به تدریج تجلی گاه مصرف تظاهرآمیز(نمایشی) می شود. در گذشته، تجهیزات صوتی و تصویری که در پذیرایی خانه قرار داشتند این نقش را ایفا می کردند، ولی با میکروسکوپی(کوچک) شدن وسایل صوتی و تصویری، مصرف نمایشی به آشپزخانه منتقل شده است، چون در آشپزخانه می توان یخچال های بزرگ، فر، ماشین ظرف شویی و لباسشویی، چای ساز، قهوه ساز، دستگاه آبمیوه گیری، ساندویچ ساز، تُستر، بستنی ساز، سرخ کن و … را به نمایش گذاشت.
حتی بخشی از ظروف تزیینی که در کمد های دکوری پذیرایی خانه به نمایش گذاشته می شدند به تدریج به کابینت های دکوری دارای لامپ های اِل ای دی داخل آشپزخانه منتقل می شوند. معمولا مهمانان از پذیرایی خانه به آشپزخانه خیره می شوند و از سلیقه ی میزبان تعریف و تمجید می کنند.
بخش مهمی از هزینه ی جهیزیه ی دختران امروزی به وسایلی اختصاص دارد که قرار است در آشپزخانه قرار گیرند. جالب است که هنوز در برخی از کشورهای پیشرفته کم نیستند خانه هایی که ماشین لباسشویی مستقل ندارند و از ماشین های لباسشویی سکه ای استفاده می کنند.
برخی در وسط آشپزخانه شان جزیره می سازند.
این جزیره آشپزخانه ای کوچک در دل آشپزخانه است. اما این همه ی ماجرا نیست.
ظهور آشپزخانه ی « اُپن » نشانه ی تحولی اجتمالی بود،
ولی عده ای در وسط این تحول گیر کرده اند.
آنان، با نصب پرده، اُپن را نااُپن می کنند تا مهمانان نتوانند «منزل» (زن خانواده) را ببینند. البته این قشر از نظر برخورداری از تجهیزات و وسایل مدرن در آشپزخانه کم و کسری ندارد. به نظر می رسد که در جامعه ی فعلی ایرانی، آشپزخانه دارد کارکردی نمایشی می یابد. در واقع آشپزخانه در حال تبدیل شدن به معبد و مأمن مصرف گرایی است.
وسایل چیده می شوند و به نمایش گذاشته می شوند. آشپزخانه های قدیم از نظر پخت و پز بسیار فعال بودند، هر چند وسایل ساده ای داشتند. برعکس، آشپزخانه های جدید بسیار شیک و مدرن اند ولی از نظر پخت و پز چندان فعال نیستند و عمدتاً بیانگر پرستیژ اجتماعی خانواده ها هستند.
درحالی که خانواده در ایران بیش از پیش کوچک می شود، آشپزخانه ها بزرگ تر می شوند. درحالی که فرهنگ صرف غذا در رستوران یا سفارش غذا از بیرون بیش از پیش گسترش می یابد، آشپزخانه ها مدام بزرگ تر می شوند. حتی در برخی از خانه ها آشپزخانه بزرگ تر از اتاق پذیرایی است. آشپزخانه در حال بلعیدن اتاق پذیرایی است.
جالب است که در بسیاری از کشورها، میزناهارخوری مقابل پیشخوان آشپزخانه مهم تر از خود آشپزخانه و متراژ و حتی وسایل آن است. مهمانان به محض ورود به خانه ی میزبان دور این میز می نشینند، از «استارتر» تا دسر که صرف شان معمولا دو یا سه ساعت طول می کشد خوش و بش می کنند و هنگامی که از پشت میز برمی خیزند یعنی مهمانی تمام شده است. ولی آشپزخانه های ما بیشتر دارند نمایشی می شوند. دکورها و وسایل آشپزخانه مهم تر از تعامل اجتماعی شده اند.
سخن پایانی آن که امروزه با افزایش میزان اشتغال زنان و تغییرات سبک زندگی،
حضور زنان در آشپزخانه در مقایسه با قدیم کمتر شده است.
البته فعالان حقوق زنان معتقدند که همچنان وظیفه ی پخت و پز ( حتی با این فرض که در مقایسه با قدیم کمتر شده باشد) بر دوش زنان است، به ویژه آن که اگر رابطه ی سایر اعضای خانواده با آشپزخانه را بررسی کنیم. سایر اعضای خانواده عموماً یا با خوراکی های داخل یخچال کار دارند یا به قصد ناخنک زدن به غذایی که زنان می پزند به آشپزخانه پا می گذارند. در سایر موارد کار زیادی با آشپزخانه ندارند.
برخی معتقدند در مواردی که زن و مرد هر دو شاغل اند وقتی از سر کار برمی گردند،
زن عموماً برای تهیه ی شام به سمت آشپزخانه می رود و مرد روی کاناپه دراز می کشد و تجدیدقوا می کند!
منبع:
کتاب: تا طلاق نگرفتند ننوشتند
نویسنده: فردین علیخواه (جامعه شناس)
اگر به بخش فرهنگ و هنر علاقمند هستید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
