جوش و راه های درمان آن
نویسنده: طیبه فرهانی (پژوهشگر طب سنتی)
جوش (بثور)
طب سنتی علت بروز کلیه جوشها بطور عام و آکنه را به طور خاص غلبه گرمی بدن میداند که میتواند با غلبه سایر مزاجها نیز همراه باشد.
به عنوان مثال جوشهای سرسیاه ناشی از غلبه سودا به اضافه گرمی بدن است. جوشهای چرکی نیز ناشی از غلبه بلغم است.
عوامل مستعد کننده بروز آکنه عبارتند از:
بلوغ، نوع تغذیه، اضطراب که سبب گرمی بدن مي‌شود و افسردگی با ایجاد سردی در بدن سبب جوشهای چرکی مي‌شود.
حاملگی، تغییرات هورمونی، تعریق زیاد (هایپرتریکوزیس)، وراثت، تحریک پوست باخاراندن و همچنین ایجاد زمینه التهاب و عفونت، مصرف غذاهای حاوی قند و چربی زیاد و غلبه ی شهوت از دیگر عوامل هستند. محلهای متداول بروز آکنه غالبا صورت، سينه، کمر و روی بازوها هستند.
بلوغ عامل مستعد کننده ای برای بروز جوش است، چراکه در این سن بطور طبیعی گرمای بدن بیشتر است و خصوصا تا سن بیست و پنج سالگی مزاج غالب در همه افراد نزدیک به مزاج خون است که به علت گرمای این مزاج بروز جوش در این سنین بیشتر است و پس از آن بهبود نسبی رخ میدهد.
در سایر سنین نیز دلیل آکنه میتواند غلبه طبایع گرم در بدن باشد، خصوصا در ۲۵ الی ۳۵ سالگی که مزاج غالب صفرا است.
در صورتیکه گرمی مزاج به روشهای گوناگون مثل خوردن سردیجات، مصرف غلات سبوس دار و آبمیوه های تازه، صاف کردن خون یا فصد و حجامت تعدیل نشود بهصورت جوشهای خوشایند بروز مي‌کند،
درصورت بروز نکردن جوش، این غلبهی گرمی، سبب آسیببه ارگانهای داخلی بدن مي‌شود.
از نظر طب سنتی نیاز به پیشگیری از بروز جوش نیست بلکه باید اقدام به اصلاح مزاج و رفع غلبه گرمی کرد و از این طریق مانع از دچار شدن به عوارض گرمی بدن شد.
هرچند رژيم غذايی در بهبود جوشها نقش دارد، ولي محدوديتهای سنگین غذايی توصيه نمیشود.
بهتراست که هر فرد خودش دقت كند و متوجه شود كه چه غذاهایی سبب ازدياد جوش‌هایش میشود تا ازخوردن آنها پرهيز كنند.
به عنوان مثال در مزاجهای صفراوی مصرف شیرینی جات باعث افزایش جوشها مي‌شود. مصرف مايعات فراوان، انواع ميوه و سبزي در پيشگيري از غلبه گرمی در بدن و بروز آکنه بسیار موثر است.
مصرف فلوس، خاکشیر، شیر خشت و سایر داروهای گیاهی خنک مانند مخلوط دمکرده ی تخم کاهو و کاسنی، خیار و خرفه مطابق دستور پزشک سبب رفع آکنه مي‌شود.
تنظیم سیستم گوارشی و رفع یبوست با مصرف ۷ عدد زیتون صبح و ۷ عدد انجیر شب.
خوردن شربت سکنجبین به مدت ۴۰ شب یا سرکه (نوشیدن روزانه شربت سکنجبین با نسبت مساوی سرکه و عسل و یا نوشیدن جلاب شامل ۲ واحد عسل، ۲ واحد گلاب و ۵ واحد آب)
جهت رفع بثورات پوستی و جلوگیری از پیشرفت آنها ضروری است.
مصرف یک تا دو قاشق غذاخوری با توجه به وزن و سن، فلوس آسیاب شده در یک لیوان آب جوش هر روز عصر و پس از خنک شدن نیز از دیگر روشهای درمانی مفید هستند.
حذف مواد غذایی مضر مانند سوسیس، کالباس، انواع سسها، کنسروها و مواد افزودنی از رژیم غذایی.
سایر توصیه های لازم برای جهت رفع بثورات پوستی شامل:
- حجامت عام در ابتدا و پس از آن با رعایت فاصله مناسب طبق نظر پزشک، حجامت سر (خصوصا در جوشهای صورت و سر) بسیار مفید است. از آنجا که اختلالات کبد نیز عامل مهمی در بروز جوش مي‌باشد، حجامت کبد نیز بسیار در بهبود آکنه تأثیر دارد. حجامت زیر چانه و روی گونه ها و ساقین نیز مفید است.
- یک تا سه مرحله حجامت احتقان (حجامت ناحیه ی تحتانی قفسه صدری).
- در مورد آکنه های درشت، تخلیه ی آکنه با بادکش و حجامت موضعی توسط فرد متخصص و تحت شرایط کاملا بهداشتی و سپس پانسمان عسل.
- حجامت گرم تخمدانها و نوشیدن روزانه یک لیوان عرق رازیانه و یک قاشق غذاخوری عسل در خانمها.
- انجام ورزش و فعالیت مستمر روزانه.
- آکنه های عفونی نیز با غلبه ی صفرا همراه با غلبه ی خون در بدن ایجاد می شوند. بهترين روش براي پيشگيری ازعفونی شدن جوشها، رعايت اصول بهداشتی مانند استحمام یک روز در میان بسته به مزاج هر شخص، شستشوی آکنه ها با مخلوط سدر و مورد یا استفاده از ماسک سدر و ماست روی آکنه ها، شستشوی پوست با آب گرم و صابون گیاهی البته به صورتیکه باعث خشکی زیاده از حد نشود چراکه خشکی پوست خود سبب تحریک بروز آکنه میشود، محافظت پوست از آفتاب، گردوخاك و… .
- برای درمان آکنه های عفونی سه تا پنج مرحله حجامت عام و حجامت کبد، سر و ساقین به عنوان درمان تکمیلی توصیه می شود.
- گذاشتن زالو در صورت یا پشت گوشها نیز از جمله درمانهای تکمیلی بسیار موثر و مجرب است.
- شستشوی مواضع درگیر با سرکه ی رقیق شده و یا آب جوشیده.
- استفاده از ماسک عسل و آبلیمو (۳ قسمت عسل و ۲ قسمت آبلیمو) به مدت ۱۴ شب.
طیبه فرهانی– دکترای بیولوژی و پژوهشگر طب سنتی
farhani_tayyebeh 
