آشنایی با مفهوم رطوبت خاک
آیا می دانستید که رطوبت خاک حیاتی ترین جزء سلامت گیاه است؟ درست است، عدم وجود رطوبت کافی در گیاهان می تواند موجب ایجاد تنش و درنهایت مرگ گیاهان شود.
بنابراین، مهم است که بدانیم رطوبت خاک دقیقا چیست و چرا اینقدر مهم است.
آشنایی با مفهوم رطوبت خاک
در واقع رطوبت خاک به معنای مقدار آب موجود در خاک است که پس از آبیاری در خاک باقی می‌ماند و خاک را مرطوب نگه می‌دارد. بخشی از آب پس از وارد شدن به خاک، از طریق سوراخ زهکشی از گلدان یا بستر کشت گیاه خارج می‌شود و اما بخشی از ذرات آب در فضای خالی درون خاک باقی می‌ماند و آن را پر می‌کند.
چنانچه آب بیش از حد در تمام منافذ خاک وجود داشته باشد، آن خاک در حالت اشباع قرار می‌گیرد که این مورد نمی‌تواند برای گیاهان مفید باشد؛ چرا که میزان رطوبت و آب فراوان در خاک موجب عدم تنفس مناسب گیاه و کاهش میزان اکسیژن می‌شود و برای گیاه تنش و استرس به وجود می‌آورد.
گیاهانی که به رطوبت پایینی نیاز دارند.
گیاهان آپارتمانی که به رطوبت خاک کمتری نیاز دارند، بخش‌ها و ساختارهای گیاهی اصلاح شده‌ای را ایجاد کرده‌اند تا بتوانند با شرایط کم رطوبت کنار بیایند. برای مثال بسیاری از گیاهان بومی مناطق خشک برگ‌های مومی ضخیم با روزنه‌های کمتری دارند که در ذخیره‌سازی آب موثر است.
بسیاری از این گیاهان “ساکولنت” در نظر گرفته می‌شوند که گروه بزرگی از گیاهان زینتی هستند و به رطوبت کمی نیاز دارند. گیاهان بومی مناطق بسیار خشک، از جمله کاکتوس اصلا برگ ندارند و در عوض ساقه‌های اصلاح شده‌ای دارند که رطوبت فراوانی را در خود نگه می‌دارد و فتوسنتز می‌کنند.
گیاهان سانسوریا و زامیفولیا نیز آب را در ریشه‌های ضخیم و گوشتی خود ذخیره می‌کنند. این تغییرات گیاهی نتیجه سازگاری این گیاهان با شرایط خاک خشک‌تر است. برای این گیاهان شرایط رطوبت زیاد نا مناسب است چون برای رطوبت زیاد سازگار نشده‌اند. اگرچه این گیاهان خاک خشک‌تری را ترجیح می‌دهند، اما همچنان به آبیاری مناسب نیاز دارند.
گیاهانی که به رطوبت بالایی نیاز دارند.
برعکس گیاهانی که در بالا اشاره کردیم، گونه‌های گیاهی هستند که در محیط‌هایی با رطوبت فراوان و پایدار رشد کرده و سازگار شده‌اند. گیاه فیکوس، اسپاتی فیلوم و بسیاری از نخل‌های شامادورا، اریکا، راپیس و سرخس نمونه هایی از گیاهانی هستند که شرایط مرطوب را ترجیح می‌دهند.
از ویژگی‌های این گیاهان می‌توان به برگ‌های فراوان با سیستم ریشه‌ای ضخیم و الگوهای رشدی نسبتا سریع اشاره کرد. برخی از این گیاهان به سرعت به شرایط عدم رطوبت کافی خاک واکنش نشان می‌دهند؛ مانند پژمردگی اسپاتی فیلوم و برگ‌های فیکوس. باید مراقب باشید که حتی این گیاهان را نباید بیش از حد آبیاری کرد.
اشباع در مقابل رطوبت
گیاهان با رطوبت بالا خاک مرطوب را ترجیح می‌دهند، نه خاک خیس. خاک مرطوب یا خاک کاملاً اشباع به خاکی گفته می‌شود که تمام منافذ آن پر از آب و بدون هوا است. ریشه‌ها به هوا نیاز دارند، حتی ریشه‌های گیاهان با رطوبت بالا و وقتی که هوا در دسترس نباشد، پتانسیل پوسیدگی آن زیاد است. به همین دلیل، هدف آبیاری گیاه این است که خاک گیاهان با رطوبت بالا، مرطوب (اما نه کاملاً اشباع) بماند و خشک نشود.
بسیاری از گیاهان نیز جایی در وسط طیف رطوبت خاک قرار می‌گیرند. گیاهانی که به عنوان گیاهان کم رطوبت یا پر رطوبت در نظر گرفته نمی‌شوند، معمولاً آبیاری کامل را ترجیح می‌دهند و سطح خاک قبل از آبیاری بعدی کمی خشک می‌شود.
عوامل موثر بر رطوبت خاک
هنگام آبیاری گیاهان باید شرایط محیطی را نیز در نظر گرفت:
عواملی مانند نور، دما، رطوبت، سلامت گیاه، نوع خاک و غیره بر میزان و تعداد دفعات آبیاری یک گیاه خاص تأثیر می‌گذارند.
به طور کلی گیاهان در دماهای بالاتر و نور بیشتر، نسبت به گیاهانی که در نور کمتر و دمای پایین‌تری هستند به آبیاری بیشتری نیاز دارند و همه این عوامل باید در هنگام آبیاری گیاهان به خصوص گیاهان آپارتمانی در نظر گرفته شوند.
اگر از خواندن این مقاله لذت بردید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
گردآوری: صبا طاهری
