فبک۳- گفتگوی درخت ها
نویسنده: الهام زنجانیان ( مربی فلسفی برای کودکان و نوجوانان)
(فبک ٣-گفتگوی درختها)
به نام آن که فکرت آموخت
نمی توانم چیزی به دیگران بیاموزم، فقط می توانم وادارشان کنم که بیندیشند.۱(سقراط)
داستان آشنایی من با فبک_قسمت سوم_
چه زمان با فلسفه برای کودکان و نوجوانان(فبک)، آشنا شدم؟
کودکی و نوجوانی دقیقا یعنی چند سالگی؟
یکی ازمهمترین کارکردهای فلسفه برای کودکان و نوجوانان(فبک)، تقویت مهارتهای زبانی است.
انواع پرسش کدامند؟
_تعریف “پرسش باز” و “پرسش بسته” چیست؟
تمرین برای دو نوع “پرسش باز” و “پرسش بسته”
اشاره ای به نمایش خالق
کلید واژه ها:
داستان، کودکی و نوجوانی، مهارتهای زبانی، کتابخوانی، بلند خوانی، پرسشگری، پرسش باز و پرسش بسته، زبان و تفکر، زبان و فلسفه برای کودکان و
نوجوانان(فبک) انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نمایش خالق، اولیا و مربیان، طرح درس
این قسمت:
گفتگوی درختها
_”چشم هایت را روی هم بگذار تا برایت کتاب بخوانم!”
پدرم در حالی که از کتابخانه ی کوچک کنار تختم، کتابی انتخاب می کرد، این جمله را می گفت، و من، گویی وحی آسمانی از کلامش جاری شده باشد، چشم هایم را محکم روی هم می فشردم. صدایش در گوشم می پیچید و در تاریکی پشت پلک هایم، واژه ها
یکی یکی به رقص در می آمدند. کلمه ی “خجول”، از کتاب “گفتگوی درختها[۱]“، “سنگریزه” از داستان “هانسل و گرتل[۲]“، “مغرور”، ازقصه “جوجه کوچولوی زیبا”، و…همچنان چشمهایم بسته بود و او برایم می خواند و صدایش را به تدریج آهسته و آهسته تر می کرد، به این گمان، که من خوابم. بعد کتاب را می بست، آهسته گام برمی داشت، چراغ را خاموش می کرد، و به آرام تری صدا “شب بخیر” می گفت. من که هنوزبیدار بودم، زیر لب واژه ها را، تکرار می کردم، زمزمه می کردم. یادم نیست، شاید هم خواب بودم وخواب جشن و پایکوبی لغت ها را می دیدم. صبح که می شد، شروع می کردم به پرسیدن[۳]:
“خجول” یعنی چه؟
“سنگریزه” همان “بچه سنگ” است؟
جوجه ی زیبا ی “مغرور”، ” غرغرو” هم بود؟!
_”لحظه ای چشمان خود را ببندید. به موضوعی، شئ، و یا پدیده ای بیاندیشید. آیا بدون زبان، واژه ها، و کلام، قادر به اندیشیدن هستید؟!
[۴] سال ها بعد، دریکی از اولین کارگاه های مربیگری فلسفه برای کودکان و نوجوانان(فبک)، دکتر یحیی قائدی[۵]، در حالی که وسط دایره گفتگو[۶] درسالن حکمت پژوهشگاه علوم انسانی، ایستاده بود، این پرسش را مطرح کرد، و من، بی درنگ رفتم به خاطره کودکی ام، بلندخوانی کتاب، صدای پدرم، و رقص واژه…
برای من، کارگاه فلسفه برای کودکان و نوجوانان(فبک)، از آن بلند خوانی ها، کتاب خریدن از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان[۷]، و پرسیدن از معنی واژه ها شروع شده بود.
_حالا از شما می خواهم، لحظه ای چشمان خود را ببندید. به یاد بیاورید، که از چه زمان دوست دار دانایی[۸] شدید؟!
فعالیت های مرتبط با این داستانک:
فایل صوتی* داستان “گفتگوی درختها” را درحلقه گفتگوی کلاسی، یا به همراه کودکتان در منزل، گوش کنید؟
*فایل صوتی کتاب “گفتگوی درختها” با صدای پانیذ ترابی
ابتدا با پرسش های بسته،[۹] از درک کامل داستان مطمئن شوید.
مثلا می توانید بپرسید:
- داستان “گفتگوی درختها”، چه فصلی اتفاق افتاد؟
- چرا و چگونه، درختها و گیاه ها جشن گرفته بودند؟
- نام چند درخت، در این داستان، ذکر شده است؟
- “شاه میوه” اسم کدام میوه است؟
- ضرب المثل به کار رفته در داستان، مربوط به کدام میوه است؟
سپس با پرسش های باز، بحث را ادامه دهید[۱۰]و کودکان را درگیر کنید:
مثلا می توانید بپرسید:
[۱] سوال های بسته، پرسش هایی هستند که پاسخشان در متن وجود دارد.
[۲] سوال های باز، پرسش هایی هستند که پاسخشان در متن وجود ندارد.
مثال می توانید بپرسید:
- آیا بجز درختها و گل بنفشه، موجود دیگری آنجا بود؟(می توانید نام ببرید؟ از کدام بخش داستان به وجود آن ها پی بردید؟)
- آیا درختها با هم می توانند گفتگو کنند؟ آیا آن ها گفتگو می کردند؟ آیا نام دیگری برای این مدل حرف زدن با یکدیگر می توانید ذکر کنید؟
- (مثلا، فرق گفتگو و دعوا چیست؟)_خوب است، در اینجا انواع گفتگو و قواعد گفتگوی گروهی[۱]، مطرح شود._
- چرا گل بنفشه، خجول بود؟ خجول یعنی چه؟ چه راه هایی برای پیدا کردن معنی واژه ها می شناسید؟
- با حرف گل بنفشه موافقید؟(درهر دو صورت پاسخ مثبت و یا منفی، دلیل بخواهید)
- اگر شما به جای درختان بودید چگونه گفتگو می کردید؟ اگر به جای گل بنفشه بودید، چطور؟
در خاتمه می توانید داستان را به صورت نمایش خلاق[۲] اجرا کنید و لحظات شادی را تجربه نمایید
ارزیابی
در پایان، به رسم همیشه و روش کارگاههای ” فلسفه برای کودکان ونوجوانان (فبک) ” نوشته بالا را با چهار پرسش اساسی ارزیابی می کنیم:
الف) زمانی که این داستانک را می خواندید، چه احساسی داشتید؟
ب)ازاین داستانک چه آموختید؟
ج)آیا بخش یا بخش هایی از این داستانک برایتان مبهم بود؟
د) آیا ازبخش یا بخش هایی ازاین داستانک پرسشی دارید؟
الهام زنجانیان_ دی ماه ۱۳۹۹
طراحی عکس ها: آسیه وصولی پور
🌺☘️🌺☘️🌺☘️🌺☘️🌺☘️🌺☘️🌺☘️🌺☘️🌺☘️
بیشتر بخوانیم.
_______________________________________
پانویس
۱کندوکاوی در مبانی و خاستگاه های نظری –تربیتی فلسفه برای کودکان ، راجی-ملیحه، ناشرپژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،
چاپ اول ۱۳۹۵ ،مقدمه مولف
_________________________________
تصویرسازی، با عنوان “گفتگو”، اثر خانم هدا حدادی
[۱] گفتگوی درختها، میرهادی، فهیمه (۱۲ ساله)، بهترین کتاب سال ۱۳۴۲، تصویرسازنجم آبادی، زیر نظرلیلی ایمن(آهی)، کاترین، انتشارات مروارید و خانه کتاب، تهران، چاپ اول ۱۳۴۲
[۲] هانسِل و گرتل،Hänsel und Gretel نام داستانی شاه‌پریانی با منشأ آلمانی است که برادران گریم آن را ثبت کرده‌اند.
[۳] هم سۆال از علم خیزد هم جواب، همچو خار و گل که از خاک است و آب
پرسشگری در برنامه فلسفه برای کودکان و نوجوانان(فبک)، مبحث بسیار مهمی است که در داستانکهای بعد، بیشتر به آن پرداخته خواهدشد.
[۴] مطالعه بیشتر: مقاله آیا بدون زبان می‌توان تفکر کرد؟
دکتر حسین شیخ رضایی، استاد و پژوهشگر فلسفه علم، http://www.ion.ir/news/356995/
[۵] یحیی قائدی، دانشیار گروه آموزشی فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی https://khu.ac.ir/cv/111/%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C%20%D9%82%D8%A7%D8%A6%D8%AF%DB%8C
[۶] برای سهولت در ارتباط چشمی و ایجاد فضایی مناسب برای گفتگو، در برنامه فلسفه برای کودکان و نوجوانان (فبک)، چینش صندلیها و شکل کلاس، دایره ای و یا uشکل انتخاب می شود.
[۷] https://www.kanoonnews.ir/
[۸] فلسفه: زبان یونانی philosophiaبه پارسی میانه دوستدار دانش، دوستدار دانایی و خرد
[۹] سوال های بسته، پرسش هایی هستند که پاسخشان در متن وجود دارد.
[۱۰] سوال های باز، پرسش هایی هستند که پاسخشان در متن وجود ندارد.
[۱] به قواعد گفتگوی گروهی در داستانک های آینده بیشتر، پرداخته خواهد شد.
[۲] نمایش خلاق یا نمایش غیر رسمی، که در آن صحنه‌ای وجود ندارد و اعمال و گفتار کودکان بداهه شکل می‌گیرد
اگر به این بخش علاقمند هستید از مقاله بعدی ما نیز دیدن کنید
روی لینک زیر کلیک کنید.
سلام
بسیار روان و دلنشین بود . و البته حاوی نکات آموزشی قوی
ندا رضوی
بسیار روان و دلنشین بود. و البته حاوی نکات آموزشی قوی
ممنون از لطف شما