تاریخچه پیدایش گرمابه در ایران
گردآوری: ندا حاج رسولی
آداب شستشو و نظافت و پاک کردن بدن از آلودگی ها از دیر باز میان ایرانیان و نیاکان ما از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است .
برای شرکت در مراسم و آیین های باستانی یکی از شرایط اولیه ، شستشو ی کامل بدن و استحمام بوده است . در تمام ادیان باستانی از جمله مهرپرستان و زرتشتیان شواهد، نشان دهنده ی تاکید بر غسل و استحمام جهت شرکت در مراسم و آیین های دینی می باشد.
بنا بر روایاتی اولین گرمابه ایرانی را، جمشید پادشاه پیشدادی در ایران بنا نموده است،
و سپس در کاوش های باستان شناسان در کاخ تخت جمشید حمام های مختلفی پیدا شد.
بعد از تحقیقات و کاوش ها ی مختلف مشخص شد که در دوره ی سلطنت هخامنشیان نه تنها در کاخ ها بلکه در تمامی مناطقی که عموم مردم زندگی می کردند. ، گرمابه های عمومی جهت استحمام وجود داشته است.
شاید تا به حال به این نکته کمتر توجه شده باشد. که ایرانیان در سه هزار سال قبل در زمان حکمرانی هخامنشیان در همه ی شهرها ،گرمابه های عمومی جهت شستشو و نظافت همگانی بنا کرده بودنند.
ایرانیان باستان مردمی بودند که برای عنصر آب تقدس و احترام ویژه ای قائل بودند. و به نظافت و پاکیزگی بسیار اهمیت می دانند.
قبل از بوجود آمدن گرمابه ها ،افراد درآب چشمه ها ورودخانه ها به شستشو و نظافت بدن می پرداختند.، اما بعد از ساخته شدن گرمابه ها آداب و رسوم خاصی جهت ورود به گرمابه های عمومی مرسوم گردید.
جالب است بدانید. گرمابه های ایرانی از نقطه نظر
معماری بسیار اصولی ساخته و طراحی می شده اند.
اکثرگرمابه ها در ارتفاعی پایین تر از سطح معمول کوچه و بازار بنا گذاری می شدند. تا دسترسی به آبریز قناتها آسانتر میسر باشد. و ساختمان گرمابه از سرمای زمستان محفوظ باشد .
در قدیم از ملاط ساروج که در برابر رطوبت و آب مقاوم بود در ساخت گرمابه ها استفاده می کردند.
معمولا نمای بیرونی گرمابه ها از اهمیت زیادی برخوردار نبودند. و گاهی بر سر در گرمابه ها کاشیکاری هایی با تصاویری از جنگ رستم و سهراب در شاهنامه یا سایر داستانهای حماسی وجود داشته است. اما در فضاهای داخلی گرمابه ها معمولا شاهد آهک بری ها ونقاشی ها و کاشی کاری های زیبایی هستیم.
گرمابه ها ی ایرانی شامل بخش های اصلی با نام بینه ، میان در و گرمخانه بودند،که هر کدام از این بخشها دارای دماهای متفاوتی بودند. که برخی معتقدند که ساختمان گرمابه ها بر اساس چهار طبع انسان یعنی طبع گرم ، سرد ، خشک و تر بنا شده اند.
- در ساختار گَرمابه ها هر فضا با راهرویی از فضای دیگر جدا می شده.تا دما و رطوبت هر قسمت نسبت به فضای مجاورش ناگهان افت نکند.
- سقف گَرمابه ها طوری طراحی و ساخته می شده که با دارا بودن نورگیرهایی روشنایی فضای حمام را تامین کند.
- به خاطر ساختار اصولی گرمابه ها کمتر شنیده می شده که کسی به خاطر حمام رفتن و هوا به هوا شدن دچار سرماخوردگی شود، چون فضای سربینه حمام دمایی نزدیک به دمای بیرون را دارا بوده و فرد بعد از اتمام حمام و لباس پوشیدن تا هنگام خروج از گرمابه با تغییر دمای ناگهانی مواجه نمی شده است.
در قدیم گَرمابه ها تنها محلی برای استحمام نبودند و و از آنها برای برگزاری برخی از مراسم ها وجشن ها نیز استفاده می شده است.
همچنین اهالی هر محل در هنگام شستشو به گپ گفتگو و تبادل اطلاعات و مشورت با بزرگان محل می پرداختند .
کارهایی مانند رگ زدن و حجامت و کیسه کشیدن و مشت و مال و قلنج گرفتن نیز در گَرمابه ها توسط افرادی انجام می گرفته است.
هم اکنون در کشور زیبای ایران و در شهر های مختلف ، گَرمابه های قدیمی متعددی وجود دارند.که برای بازدید عموم و مشاهده هنر معماری منحصر به فردشان در دسترس می باشند.
تصویرسازی متن: آسیه وصولی پور
بسیار عالی
بسیار عالی مثل همیشه موفق باشید زهرا طالبان👏👏🧡🧡