کافی است تصمیم بگیرید سنتی نباشید و بعد…
شاید تعریف جامعه سنتی کمی دشوار باشد، ولی فرض غالب درباره این جوامع آن است که پاسخ به سوال «چه کنم » یا (چه کنیم) با رجوع به هنجارهایی داده میشود که در گذشته شکل گرفته و تا زمان حال ادامه یافته اند. در واقع جوامع سنتی نگاهشان به گذشت و پشت سر است تا به آینده و پیش رو.
معمولاً چنین جوامعی بسیار محتاطانه با تغییر مواجه می شوند، چرا که آنان به هنجارهای حاکم بر جامعه عادت کرده و خو گرفته اند.
هنجارها در این جوامع جا افتاده اند و نظم برقرار است. تغییر در این جوامع به معنی ایجاد چالش و برهم زننده نظم است.
هر پدیده جدیدی به معنای چالشی بالقوه برای جامعه است.
قالب ها از پیش آماده است و فقط کافی است مواد به درون این قالب ها ریخته شوند:
همانی بیرون می‌آید که جامعه می‌خواهد.
معمولاً جامعه یا انسان کاملاً سنتی یا کاملا مدرن نداریم.
طیفی وجود دارد و هر کس در نقطه ای از این طیف قرار می‌گیرد. برخی به سنت نزدیک ترند و برخی به مدرنیسم. جامعه سنتی علاقه مند است انسان های سنتی پرورش دهد.
به تعبیر برخی از جامعه شناسان، ویژگی بارز انسان سنتی گذشته گرایی یا پذیرش بی چون و چرای هنجارهای حاکم بر جامعه است که ریشه در گذشته دارند.
به ابن پرسش ها، پاسخ های کلیشه ای می دهند:
“دختر یا پسر چه زمانی باید ازدواج کند؟”
“زوج ها باید چند فرزند داشته باشند؟”
“آنان چه زمانی باید صاحب اولین فرزند شوند؟
آیا فرزندان صرفاً باید در قالب ازدواج زندگی مستقل تشکیل دهند؟
وظیفه شوهر یا زن چیست؟
آیا میشود مهریه صرفاً یک قفسه کتاب یک دسته گل رز باشد؟
و… غیره به همین دلیل ویژگی بارز جامعه سنتی “تشابه” است. خیلی ها شبیه یکدیگرند
بگذارید به یکی دیگر از ویژگی های جامعه سنتی اشاره کنم: آرامش. در منابع مختلفی خوانده یا از دیگران شنیده اید یا ممکن است خودتان طبق تجربه تان به این نتیجه رسیده باشید که گویا انسان های سنتی آرامش بیشتری دارند. جوامع سنتی را بلایای طبیعی (سیل،بیماری) بیشتر تهدید می‌کرد تا بلایای اجتماعی و فرهنگی!
در واقع چالش های آنها با محیط پیرامون، با همدیگر و حتی با خودشان کمتر بود. گویا با رجوع به گذشته آرامش مان هم بیشتر می شود، مانند حمید هامون، در فیلم هامون ساخته داریوش مهرجویی که هر زمان رو به قدیم می‌رفت آرام تر میشد، ولی به محض ورود به شهر و زندگی جدید چالش ها و پرسش هایش آرامش را از او می گرفتند.
به راستی چرا انسان آرامش ندارد؟
نکته آن است که اگر تصمیم بگیرد از هنجارهای حاکم اجتماعی فاصله بگیرد و تابع محض سنت ها نباشید، باید با آرامش انسان سنتی خداحافظی کنید. مثلاً زوجی را در نظر بگیرید که در سالهای اول پس از ازدواج نمی خواهند بچه دار شوند؛ پس باید با هم حرف بزنند و به توافق برسند. اگر تصمیم بگیرند که دیگر آن شوهر یا آن زن سنتی نباشید، باید مدام حرف بزنید و تصمیم بگیرید.
در واقع مسائل جدید توافق های جدیدی هم لازم دارند. «تعامل – توافق – تداوم» سه ویژگی مهم زندگی امروزی است.
در سطح جامعه هم همین داستان ادامه دارد.
جامعه مدام باید حرف بزند و تصمیم بگیرد. این ویژگی نشانگر پویایی و تحرک جامعه است. نشانگر زنده بودن جامعه است. جامعه دارد با زمان حرکت می‌کند.
مدام پرسش دارد و سعی می کنم به پرسشهایش جواب دهد. «با شرایط جدید باید چگونه رفتار کنم و کنار بیایم، بدون آن که تلاش کنم از پاسخ های کلیشه ای و حاضر و آماده استفاده کنم؟»
در نهایت، همانطور که گفتم، کافی است تصمیم بگیرید که دیگر انسان سنتی نباشید. پس منتظر چالش‌های فراوان باشید.
مدام باید فکر کنید. باید حرف بزنید، با والدین تان، با شریک زندگیتان، با دوستان و اقوام تان، بگویید که چرا این شیوه، و نه آن شیوه مرسوم، را انتخاب کرده آید. طبیعی است که این شرایط دیگر آن آرامش جامعه سنتی را برایتان به ارمغان نخواهد آورد، ولی شما را قوی تر خواهد ساخت. تصمیم با خودتان است.
نویسنده: فردین علیخواه (جامعه شناس)
گردآوری: پریسا مشکین پوش
