مهاجرت فقط تغییر مکان نیست!

مهاجرت فقط تغییر مکان نیست:

او، که دو فرزند نوجوان دارد، چند ماه قبل از بازگشت به ایران به یکی از کشورهای اروپایی مهاجرت کرده بود و بی تردید برای چنین مهاجرتی تلاش زیادی هم صرف کرده بود.

یک روز وقتی سرزده به خانه اش می رود، در یکی از اتاق ها فرزند نوجوانش را با نوجوان دیگری در وضعیتی می بیند که تاب نمی آورد.عصبانی می شود و با صدای بلند آنها را سرزنش می کند.

پس از مشاجرهٔ فراوان..

از فرزند نوجوانش می شنود که در صورت تداوم چنین رفتارهای تحکم آمیزی که (به قول او) فقط مختص والدین ایرانی است، موضوع را با مسئولان مدرسه در میان خواهد گذاشت و او باید منتظر توبیخ باشد.

چند ماه می گذرد..

در نهایت او، که خود را آدمی مذهبی هم نمی داند، با توجه به آن ارزش هایی که در مدرسه به فرزندانش یاد می دهند، و آن ارزش هایی که خودش به آن ها باور دارد، به این نتیجه می رسد که مسیر پیشِ رو عذاب آور است و تصمیم می گیرد به ایران بازگردد.

برخلاف گفتهٔ آن نوجوان عزیز، آن رفتار صرفاً مختص ایرانیان نیست.

برخی از تحقیقات اجتماعی در خصوص مهاجران بیانگر تنش های جدی والدین با فرزندانِ (به ویژه) نوجوان در خصوص رفتارهایی است که در جامعهٔ جديد عادی تلقی یا حداقل رفتارهایی در «محدودهٔ تحمل» تعریف می شوند.همچنین برخی از این تحقیقات که در بین خانواده های مهاجر خاورمیانه ای ساکن اروپا انجام شده نشان می دهد سخت گیری، سرزنش و نظارت والدین بر دختران نوجوان خانواده، در مقایسه با پسران، بیشتر است.

در واقع، در این خانواده ها جنسیت نوجوانان عامل مؤثری است در میزان اعمال نظارت بر رفتار آنان – موضوعی که کم وبیش در کشورهای میزبان کمتر اهمیت دارد.

با استناد به مصاحبه هایم با والدین ایرانی ساکن کشورهای اروپایی، بسیاری از آنان صرفاً برای فراهم کردن زندگی بهتر برای فرزندان و تضمین آینده ای خوب برای آنان مهاجرت کرده اند، هر چند خودشان پس از مهاجرت دچار تنگناهای معیشتی و کاری شده اند.البته در این خصوص، یعنی مهاجرت برای زندگی بهتر، تصمیم آنان را قابل سرزنش نمی دانم. کسانی که باید سرزنش شوند برخی مدیران و مقامات این کشورند.

نکتهٔ مهم آن است که برخی از این والدین شناخت کافی و درستی از نظام تربیتی، آموزشی و خانواده در جامعه جدید ندارند و دقیقاً همین امر باعث بروز تنش ها پس از مهاجرت می شود.

اگر در ایران بین آنچه مدارس به دانش آموزان یاد می دهند و آنچه در خانواده ها به فرزندان یاد داده می شود تعارض جدی وجود دارد و این والدین منتقد آن بوده اند، در جامعهٔ جدید هم چنین تعارضاتی به شکل های دیگر ادامه می یابد.

 

برای مثال، می توان اشاره کرد به احترام به ارزش ها، سلایق، اعتقادات، باورهای مختلف (نه صرفاً دینی)، تنوع اجتماعی و به ویژه «حقوق و حریم خصوصی فردی» که ناشی از «فردگرایی» حاکم بر این جوامع است.

در نتیجه، انتظارات نوجوانان پس از مهاجرت و تجربهٔ فضای جدید دچار تغییرات جدی می شود.

در شرایط جدید، دامنهٔ «حريم خصوصی» برای آنان وسیع تر و دخالت والدین در آن غیرقابل تحمل تر می گردد. لذا یکی از عوامل تنش های والدین کاهش شدید حوزهٔ نفوذ، تأثير و اقتدار خود بر فرزندان پس از مهاجرت است.

این که نوجوانان قرار است تا چه اندازه با جامعهٔ جدید «هم نوا» شوند، این که والدین برای چه نوع رفتارها و انتخاب هایی، و تا چه سنی (تا هجده سالگی یا بالاتر) قصد دارند نگران فرزندان خود باشند پرسش های مهمی اند.

رفتن به کلاب های مختلف و مختلط، ارتباط جنسی خاص سنین نوجوانی، رفتن به مسافرت های طولانی با دوستان، و معاشرت با دوستانی که احتمالاً سلایق جنسی متفاوتی دارند همگی از جمله موضوعاتی اند که ممکن است برای فرزندان خانواده مهاجر پیش بیایند.

والدین چقدر در عمل – و نه از جنبهٔ نظری_ آمادهٔ مواجهه با سبک های مختلف زندگی در جامعهٔ جدید هستند که ممکن است فرزندان آنها را وارد خانه کنند؟

جالب آن که برخی از والدین در مصاحبه ها بیان می کردند که در ایران خود را فردی بسیار امروزی می دانستند، ولی با ورود به جامعهٔ جدید متوجه شده اند که تا این حد تحمل انتخاب خواسته های فرزندانشان را ندارند و بیشتر نگران اند.

من نمی گویم مهاجرت اشتباه است، نمی گویم غرب جای بدی است، نمی گویم ایران بهشت است.

می گویم اگر می خواهید مهاجرت کنید، نگاه واقع بینانه داشته باشید؛ اگر فرزند نوجوان دارید، منتظر بروز تغییرات در رفتارهایش و کاهش محسوس اقتدار خود بر او باشید.

پس یا خودتان را تغییر بدهید و سطح تحمل تان را بالا ببرید یا، اگر فکر می کنید دچار عذاب خواهید شد، مهاجرت نکنید، مهاجرت فقط تغییر مکان زندگی نیست.