داروخانه ای در یک نگاه

نویسنده: طیبه فرهانی (پژوهشگر طب سنتی)

در این مقاله قصد دارم داروخانه ای را به شما معرفی کنم که بسیار فوق العاده است، از تاریخچه ش و اینکه از گذشته های دور تا کنون چطور استفاده می شده و چه کاربردهایی داشته و دارد خدمت شما مطالبی را عرض کنم.

داروخانه ای به نام آلوئه ورا

نام آلوئه ورا از کلمه عربی «آلوهه» گرفته شده که در لغت به معنای «ماده تلخ درخشان» است. اولین گزارش مکتوب مربوط به آلوئه ورا متعلق به چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح  و در غارنوشته‌ها و کنده کاری‌های روی ظروف در معابد باستانی مصر کشف شده است.

در افسانه‌های به جای مانده از مصر باستان ذکر شده که مصریان آلوئه ورا را چنان گرامی می داشتند که افراد برای حضور در مراسم پس از مرگ یک فرعون باید تحفهای از برگ‌های آلوئه‌ورا تقدیم می‌کردند. حتی مصریان آنرا برای مومیائی مردگان خود بکار می‌بردند.

داستان‌هایی نیز درباره استفاده کلئوپاترا از آلوئه ورا، عسل و شیر برای حفظ زیبایی افسانه‌ای‌شان گفته شده است.

کلئوپاترا ملکه مصر پوست خود را هر روزه با آن ماساژ می‌داد تا از زیان آفتاب مصر در امان باشد. در منابع قدیمى نیز آمده است که ارسطو یکى از طرفداران بسیار معتقد خواص آلوئه‌ورا بوده است.

آلوئه ورا در طب سنتی ۵ هزار ساله هندی، نیز به همین ترتیب ارزشمند شمرده میشود. درتمدن های یونانی، رومی، آفریقایی، مایایی، سرخپوستان آمریکایی و چینی نیز آلوئه ورا را گرامی میداشتند. در ایران باستان نیزاز این گیاه استفاده می‌شد.

خاستگاه این گیاه که به علت رویش آن در مناطق بیابانی به ”لاله بیابان” مشهور است آفریقا بوده و یکی از دلایلی که این گیاه از آفریقا به مناطق دیگر جهان منتقل شده است موثر بودن آن در درمان برخی بیماریها بوده است.

مسافرانی که با لنج‌ها به سفر دریایی می‌پرداختند نیز این گیاه را به‌ عنوان کمک های ‌اولیه به‌ همراه خود می‌بردند. آلوئه دارای حدود ۲۰۰ ماده مؤثر است، از این رو برخی متخصصان از این گیاه به عنوان یک داروخانه نام می برند و به همین دلیل است که این گیاه تا این اندازه اهمیت پیدا کرده است و استفاده های تجاری زیادی از این گیاه می‌شود.

این گیاه دارویی برای درمان گستره وسیعی از بیماری‌ها از انواع میگرن گرفته تا درمان سوء هاضمه و اختلالات روده‌ای، سندرم خستگی مزمن، آرتریت، آسم، اختلالات پوستی، جوش، سوختگی، آسیب‌های ورزشی و زخم‌های داخلی و خارجی اثر بخش است.

عمده ی فرآورده های این گیاه در صنایع آرایشی و بهداشتی شامل انواع کرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها، صابون‌ها، شوینده‌ها کاربرد دارد. در صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی نیز استفاده فراوانی می شود.

شيرابه گیاه محتوي الکیل کرومون ها و فلاونوئیدها و نیز مقاديري از روغنهاي فرار و رزين است كه در ساخت انواع داروها بكار مي‌رود.

آلوئه ورا به علت داشتن خواص ضد میكروبی در درمان بسیاری از زخمها و جراحتها و سوختگیها، اگزما، تاول، گزیدگی زنبور و نیش حشرات، بریدگی، كوفتگی، آفتاب سوختگی و آكنه موثر است. بعلت داشتن خواص ضد سو ختگی می‌توان در كرمهای ضد آفتاب استفاده كرد.

این ماده روند درمان بسیاری از جراحات پوستی از جمله زخم‌ها، سوختگیها و یخ زدگی را سرعت می بخشد. مخصوصا اگر با عسل مخلوط شود. براساس نتایج یک تحقیق، تجویز همزمان عسل و آلوئه ورا موجب سرعت جمع شدگی و التیام زخمهای ناشی از سوختگی درجه ۲ گردید.

ژل آلوئه برای ترمیم جای عمل سزارین کاربرد دارد. اما کاربرد موضعی آلوئه ورا بر روی زخم‌های جراحی، بلافاصله مجاز نیست زیرا بهبود زخم‌ها را به تاًخیر می‌اندازد.

این گیاه هورمونها و ترکیباتی دارد که سبب می شود در زمان کوتاهی زخم ترمیم پیدا کند. به علاوه با رساندن اكسیژن بیشتر به سلولهای پوست، سبب ترمیم بهتر بافت پوست می‌گردد.

آلوئه ورا قدرت جذب رطوبت پوست افزایش داده و پوست را انعطاف پذیر می کند. بنابراین بهترین مرطوب‌كننده برای پوست می‌باشد. كرم یا روغن آن برای پوستهای خشك مناسب بوده و سبب نرم و براق شدن پوست می‌گردد.

به علت داشتن كلاژن و ویتامین  E الاستیسیته و نرمی‌ پوست را افزایش داده و سبب باقی ماندن رطوبت در پوست و درمان ترکهای پوستی می‌گردد.

سلولهای پوستی مرده را از بین می‌برد و سلولهای جوان جایگزین شده، بنابراین پوست را تازه و درخشان می‌سازد.

pH آن نزدیك به pH پوست است بنابراین در پیشگیری از بیماریهای پوستی موثر بوده و مانع از پیری پوست و چروك آن می شود.

باكاهش رنگدانه‌های پوستی سبب كم رنگ شدن لكه‌های پوستی می‌شود و می‌تواند لكه‌های سر سیاه را نیز از بین ببرد.

لوسیون آلوئه‌ورا به عنوان پاك كننده برای پوست كاربرد دارد. به خاطر  تاثیر خنك كنندگی بر روی پوست، در كلد كرمها نیز کاربرد دارد.

آلوئه ورا بعنوان یك ماده جادویی در جهت افزایش و رشد موها شناخته شده است که برای رشد و تقویت مو، ایجاد نرمی، مراقبت و كنترل ریزش مو و كنترل خشكی مو بسیار مناسب است.

ترکیبات موجود در آلوئه ورا بی نهایت برای سلامت دهان و لثه مفید است.

آنتی اکسیدانهایی در قالب ویتامینهای C ، B۱۲، B۶،B۲، B1، A و  E و اسیدهای چرب ضروری،در آن وجود دارند. این گیاه حداقل داراى ۳ اسید چرب با خاصیت ضدالتهابى است که براى معده، روده کوچک و روده بزرگ مفید است.

بعضی از مواد معدنی در آلوئه‌ورا شامل کلسیم، سدیم، آهن، پتاسیم، کلر، منگنز، مس و روی است. نوشیدن ژل آلوئه ورا یک راه طبیعی و سالم برای تأمین نیازمندی‌های بدن است.

آلوئه ورا با وجود موادی که در خود دارد بی نهایت برای سلامت دهان و لثه مفید است. دندان پزشکان بر اثرات آلوئه ورا بر دهان و لثه و استفاده از آن بسیار توصیه می‌کنند.

آلوئه ورا سبب تحرک ماهیچه‌ها و صحت کارکرد مفاصل می‌شود.

تحقیقات نشان داده که عصاره الوئه ورا حاوی ترکیباتی است که باعث افزایش رشد و تکامل بیشتر فولیکول های تخمدان و در نتیجه افزایش ترشح هورمون استروژن از سلولهای فولیکولی می شود.

دانشمندان اسپانیایی نیز از گیاه آلوئه ورا ژلی ساخته‌اند که می‌تواند عمر نگهداری میوه‌ها را طولانی‌تر کند و میوه ها را تازه نگه داشت.

تحقیقات اخیر نشان داده که “مانوز استیله” به عنوان یک ترکیب ضد ویروسی، دارای خواص درمانی ضد ویروس ایدز است.

برای برطرف کردن خارش ناشی از گزیدگی حشرات شیرابه آنرا روی پوست بمالید.

برای شستن زخم ها شیرابه صبر زرد را با آب مخلوط کرده و استفاده کنید.

برای پایین آورن فشار خون، شیرابه آن را با حنا خمیر کنید و شبها کف پاها ببندید.

آلوئه ورا برای درمان هموروئید و انواع دیابت کاربرد دارد.

مبتلایان به بیماری قند میتوانند با مصرف این گیاه قند خون را کنترل کنند. تجویز خوراکی ژل آلوئه ورا در موشهای صحرایی مبتلا به دیابت، موجب اصلاح قند خون بالا شد اگر مقعد در اثر ضعیفی بدن بیرون می‌آید، شیرابه گیاه را با کوهان شتر خمیر کرده و به صورت شیاف استفاده کنید، اثر شفابخش دارد.

مالیدن شیرابه صبر زرد بر سر برای تاسی سر و جلوگیری از ریزش مو مفید است و مو را در شرایط خوبی نگه میدارد.

صبر زرد به عنوان مسهل قوی و تنظیم کننده اعمال کبدی مصرف سنتی دارد. بازکننده انسداد کبد است و اگر با آب سرد خورده شود در برطرف کردن یرقان مفید و یکی از داروهای تقویت معده می‌باشد.

تقویت کننده بدن است، یبوست را به خوبی برطرف می‌کند و روده‌ها را تمیز می‌کند. مخصوصا همراه با بادکش های لغزنده شکم و حجامت کمر و چون مسهل خوبی است برای شفای بیماریهای حاصل از اختلال معده و اکثر بیماریهای دماغی موثر است. برای بیماریهای مغزی آن را با مصطکی می خورند.

برای تقویت نیروی چشم و بینایی سایر حواس مفید می باشد.

اگر صبر زرد با آب عسل خورده شود، در دفع بلغم و صفرا مفید است و اگر با غاریقون خورده شود برای درد مفاصل و تنگی نفس و رفع اخلاط و سینه مفید است.

• احتیاط کنید

با وجود خواص بسیار زیاد آلوئه ورا  اما مواردی که نیاز به احتیاط در مصرف است باید رعایت شود تا از عوارض احتمالی پیشگیری شود.

کودکان زیر ۱۲ سال نباید گیاه Aloe مصرف کنند.

مصرف خوراکی آن در طول دوران بارداری و شیردهی را برای خانم ها ممنوعیت دارد. زیرا شیرة آن می‌تواند سبب گرفتگی یا اسهال روده‌ای شدید گردد و ممکن است سبب انقباضهای رحمی گردیده و سقط جنین را تحریک کند.

ژل Aloe در موارد نادری سبب واکنش آلرژیک میشود. اگر پوست شما تحریک می شود مصرف آنرا ادامه ندهید. ژل Aloe برای درمان زخمهای عمیق مؤثر نیست.

مصرف مسهل Aloe برای درمان بیماریهای معده‌ای–روده‌ای، انسداد روده‌ای، آپاندیسیت یا درد معده مبهم تجویز میشود.مصرف زیاد این ماده ممکن است سبب تشدید اولسرها، بواسیر، دیورتیکولوز، التهاب دیورتیکول، کولیت یا سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) شود.

مصرف طولانی مدت این ماده ممکن است سبب تغییر رنگ ادرار به رنگ قرمز بی‌ضرر گردد. در مصرف همزمان با داروهای کاهنده قند خون احتمال بروز هایپوگلایسمی را افزایش می دهد.

مصرف طولانی و مزمن شیره صبر زرد می تواند سبب وابستگی به آن شود یا تعادل الکترولیتی را مختل ‌سازد. ممکن است سبب کمبود پتاسیم شود که در این صورت ممکن است با بخشی از معالجات قلبی تداخل پیدا کند. اگر شیره گیاه با داروهای مدرتیازید، کورتیکواستروئیدها و شیرین بیان مصرف شود، احتمال کمبود پتاسیم بیشتر است.

طیبه فرهانی– دکترای بیولوژی و پژوهشگر طب سنتی

tebbesonnati.farhani_tayyebeh