فبک ۲۲- فیلسوفان کوچک
نویسنده: الهام زنجانیان (مربی و تسهیلگر)
به نام آنکه فکرت آموخت
کودک من! ای تمام حرف‌هایت فیلسوفانه
داستان آشنایی من با فبک_قسمت بیست‌ودو
_فلسفه، برای کودکان و نوجوانان(فبک) چرا؟ و چرا اکنون؟
_معرفی کتاب “فیلسوفان کوچک” کودکان بعنوان فیلسوف، نوشتۀ جوئنا هینز، دیوید کندری، دیوید وایت، ترجمۀ دکتر یحیی قائدی ، نشر آییژ، تهران ۱۳۸۹، چاپ دوم
_معرفی کانال تلگرامی تخصصی حوزه فلسفه برای کودکان دکتر یحیی قائدی
_معرفی کانال تلگرامی “کودکان اندیشه” ، جایی برای جمع آوری کلمات فکری و فلسفی کودکان این سرزمین
این قسمت:
«فیلسوفان کوچک»
سال‌ها پیش، خیلی پیش‌تر ازآنکه خودم مادر شوم؛ مادرشدم. من با خواندن ماجرای کودکی قهرمان، در صفحه پنج کتاب “صورخیال در شعر فارسی “ به جستجوی شاعری بودم که به ناگاه مادر شدم. روی نوک پا ایستادم تا شاید قدری هم قد خیال کودکانۀ او شوم؛ وقتی ذرت به دست و شادمانه، صحنۀ خیال‌انگیز پیروزی نبردِ نابرابرش با همۀ زمین را برای پدرش تعریف می‌کرد که: «آری، همۀ زمین یکسرش(ذرت) را گرفته‌بود و من یکسرش را تا سرانجام من غالب شدم.» …
من مادر شدم و هم چنان بر پنجۀ پا ایستاده در حال قد کشیدنم با کودکان. روزی با فرزندان و شاگردانم شاعر می‌شوم، روزی عارف، روزی فیلسوف، و اما همیشه عاشق!
و دفتر خاطراتم پر است از جملات کودکانۀ
_«مامانی یادته کوچولو بودی “خمیازه کشیدی” گفتی “از دهنم خواب می‌باره”؟»… قند در دلش آب می‌شود و می‌خندد.
_«دخترم ببین چی پیدا کردم بین کاغذهام، نوشته: یک بار دختر کوچولوی بابا که تازه حرف زدن را شروع کرده‌بود و بابا ازش پرسید؛ “هاپو چی می‌گه؟” در جواب گفت “هاپ”»…
البته هنوزهم خیلی بزرگ نشده‌بود ولی با تعجب گفت: «مگه بابا نباید می‌پرسید “سگ چی می‌گه؟!” و من بگم” هاپ هاپ!”» و هر دو خندیدیم!
_« یه بار هم وقتی لیوان آب برگشت روی دستت و خیس شدی؛ گفتی؛ ” دستم آبی شد!” »… خنده…
«بازهم بگو، بگو کوچک بودم دیگه چی می‌گفتم؟!»
_« پسرم اون موقع‌ها باباجون که بلندت می‌کرد و دور اتاق می‌چرخوندت، پاهات را جمع می‌کردی و بلند می‌گفتی “دوآ دوآ” یعنی “دوباره دوباره”…» و هر بار که این ماجرا را برایش تعریف می‌کردم چشم‌هایش برق می‌زد و گل از گلش می‌شکفت؛ «باز هم بگو؛ باز هم بگو!»
_« فکر کنم پنج سالت بود؛ از بس سوال پرسیدی و چرا چرا گفتی؛ مامان جون بهت گفت “اینقدر هرچی می‌گم، نگو چرا! و تو دوباره گفتی؛ چرا؟»… به خنده افتاد و با شیطنت ادامه داد «خوب واقعا چرا؟!…»
پاسخ این پرسش، این که “چرا گفتن‌ها” و”واژه سازی”های بچه‌ها از کجا می‌آید و توجه کردن به این پرسش‌ها چه اهمیتی دارد؛
و “چگونگی گفتگو با کودکان اندیشه‌ورز” و بسیار مبانی نظری دیگر که اساس و بنیاد چرایی آموزش “فلسفه” به “کودکان” است را در
“کتاب فیلسوفان کوچک” کودکان بعنوان فیلسوف، می‌توانید بخوانید.
بخش‌هایی از”کتاب فیلسوفان کوچک” کودکان به عنوان فیلسوف
_فلسفه به مثابه زندگی است. در این معنی همانقدر که نیاز داریم نفس بکشیم، به فلسفه‌ورزی هم محتاجیم، همان‌طور که اگر تنفس نکنیم می‌میریم، اگر فلسفه‌ورزی نکنیم نیز می‌میریم؛ هرچند که راه برویم و حرف بزنیم و … .
_کودکان ذاتاً عقلانی هستند و دنیا را با نوعی تازگی خاص می‌نگرند. این نگاه اغلب برای بزرگسالان در دسترس نیست.
_ زیرا فلسفه برای کودکان نه تنها معتقد است کودکان همانند بقیه افراد، اگر آموزش ببینند، نقاد می‌شوند بلکه کودکان در عمل بیش از بزرگسالان فیلسوف هستند.
_ لیپمن، به دوران کودکی به عنوان جنبه‌ای از تجربه فراموش شده (اگر نه سرکوب شده) اشاره کرده‌است.
_ امروزه کودک لیپمن، شروع به فلسفیدن کرده‌است. اکنون این امکان را در کودکان خود تشخیص می‌دهیم و می‌دانیم که آنها می‌توانند فلسفیدن را انجام دهند و در واقع آنها می‌توانند فلسفیدن را بدون ما انجام دهند. ما می‌توانیم صرفاً به آنها کمک کنیم تا پژوهش فلسفی را انجام دهند. خطر منزوی کردن کودکان را نه تنها کودکان بلکه ما هم می‌دانیم و تشخیص می‌دهیم.
کودک فلسفه برای کودکان، به مجموعه‌ای از کودکان متصل می‌شود که سنت دوران کودکی در غرب را شکل می‌دهند. ما باید به تمامی کودکان اجازه دهیم که در این سنت با یکدیگر صحبت کنند. به یک کلام، اگر می خواهیم با کودکانمان به صورت متعامل زندگی کنیم، باید کودکی را جستجو کنیم که هنوز کشف نشده‌است.
تمرین
_به واژه سازی‌ها و جملاتی که کودکانتان می‌گویند دقیق گوش کنید و جملات پر اندیشه و ناب آنها را در دفتری بنویسید و یا برای ادمین صفحه تلگرامی “کودکان اندیشه”، ارسال کنید تا با نام کودکتان در آن‌جا درج شود.
_از بین طرح درس‌های کتاب “فیلسوفان کوچک” موضوعی را انتخاب کنید و با فرزندانتان یا گروهی از دانش‌آموزان به بحث و گفتگو بنشینید:
_به نظر شما چرا امروز نیاز به فلسفه ورزی با کودکان امری ضروری است؟
پاورقی
۱اعظم سعادتمند
۲ دانشیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی
۳متخصص و پیشگام در حوزه فلسفه برای کودکان
برگزار کننده دوره های مقدماتی و پیشرفته تربیت مربی فلسفه برای کودکان
مشاوره فلسفی و کافه فلسفه
۴ http://telegram.me/CreatorsOfNextPhilosophy
۵ اشاره به این متن:
“وقتی به گفتۀ سندبرگ، کودکی خردسال می‌خواست بوتۀ ذرتی را از زمین برآورد، اما نمی‌توانست و هر چه می‌کوشید آن بوته بر جای خود استوار بود، اما سرانجام کوشش او سامان رسید، و بوتۀ ذرت از زمین کنده‌شد، کودک با شادمانی بسیار پدرش را از حاصل کوشش خود آگاه کرد؛ پدرش گفت: « آری، تو هم مرد شدی و نیرویی داری.» آن طفل خردسال با غرور در پاسخ پدرش گفت:«آری، همۀ زمین یکسرش را گرفته بود و من یکسرش راتا سر انجام من غالب شدم.» این تصورذهنی کودک، این تصرفی که تخیل او در بیان واقعیت کرده، این اسناد مجازی، بیان شاعرانۀ زیبایی است که حاصل بیداری آن طفل نسبت به یک گوشه از ارتباز‌های انسان و طبیعت است.”
۶صور خیال در شعر فارسی،نوشتۀ دکتر مححمدرضا شفیعی کدکنی، نشر آگاه، تهران، چاپ سوم، ویراست دوم، سال ۱۳۶۶
۷ _معرفی کتاب “فیلسوفان کوچک”، نوشتۀ جوئنا هینز، دیوید کندری، دیوید وایت، ترجمۀ دکتر یحیی قائدی ، نشر آییژ، تهران ۱۳۸۹، چاپ دوم
۸_معرفی کتاب “فیلسوفان کوچک”، نوشتۀ جوئنا هینز، دیوید کندری، دیوید وایت، ترجمۀ دکتر یحیی قائدی ، نشر آییژ، تهران ۱۳۸۹، چاپ دوم
۹ از مقدمه کتاب فیلسوفان کوچک، نوشتۀ جوئنا هینز، دیوید کندری، دیوید وایت، ترجمۀ دکتر یحی قائدی، نشر آییژ، تهران ۱۳۸۹، چاپ دوم
واژه‌های کلیدی
داستان، کودک، کندوکاو فلسفی، پرسشگری، زبان و تفکر، گفتگو، فلسفه برای کودکان و نوجوانان(فبک) ، فلسفه ورزی، کودک اندیشه، فیلسوفان کوچک، دکتر یحیی قائدی، جوئنا هینز، دیوید کندری، دیوید وایت، کتاب صور خیال در شعر فارسی، دکتر محمدرضا کدکنی، اولیا و مربیان، معرفی کتاب، معرفی کانال تلگرام، طرح درس، تجربه زیسته
اگر به بخش فبک علاقمند هستید از مقاله قبلی ما نیز دیدن کنید.
روی لینک زیر کلیک کنید.
