قصه های عاشقانه قهوه ترک
مردم ترکیه یک ضرب‌المثل دارند که می‌گوید:
«دل نه قهوه می‌خواهد و نه قهوه‌خانه؛ دل گفتگو و دوستی می‌خواهد، قهوه بهانه است.»
انگار همین بهانه کافی بود تا یکی از بهترین و معروف‌ترین قهوه‌های دنیا در ترکیه متولد شود و جای پایش را در فرهنگ و تاریخ قهوه جهان باز کند.
از قهوه ترک هر چقدر بگوییم کم گفتیم؛ چون این نوشیدنی آن‌قدر در فرهنگ ترکیه ریشه دوانده که برایش ضرب‌المثل‌های متفاوتی دارند:
«قهوه باید سیاه مانند جهنم، قوی مانند مرگ و شیرین مانند عشق باشد.»
اما داستان این نوشیدنی جادویی چیست و چطور توانسته به تمام دنیا سفر کند؟
با ماه خاتون همراه باشید.
رد پای عشق روی فنجان قهوه
وقتی قهوه برای اولین بار وارد دربار عثمانی شد، خیلی زود خودش را در دل سلاطین ترک جا کرد.
آشپزان سلطنتی که صرفا کارشان دم کردن قهوه بود و به اوستا قهوه‌چی (Kahveci usta) معروف شده بودند، برای سرو قهوه سلاطین ترک، مراسم مفصلی را برگزار می‌کردند و سرو قهوه ترک برای سلاطین عثمانی به قدری مهم بود که ۴۰ دستیار برای تهیه و سرو مناسب قهوه به کار گماشته می‌شدند.
اما این قهوه فقط در کاخ سلاطین عثمانی ماندگار نشد و بعدها که به نوشیدنی رایج مردم ترکیه تبدیل شد، جایش را در مراسم خواستگاری و ازدواج مردم ترکیه هم باز کرد.
زنان برای پذیرایی از همسران آینده احتمالی خود در مراسم خواستگاری قهوه سرو می‌کردند و به این ترتیب، هم خانواده داماد براساس کیفیت دم قهوه، عروس را ارزیابی می‌کردند و هم خانواده عروس اخلاق داماد را با خوراندن قهوه شور به محک آزمایش می‌گذارند و البته هنوز هم این سنت‌ها در میان گروهی از مردم ترکیه رواج دارد.
سرنوشت به روایت فنجان قهوه
فال قهوه اما فقط برای مردم ترکیه و در ترکیه نماند؛ اکنون این شیوه آینده‌گویی به قدری مهم شده است که برای آن اصطلاح آکادمیک «تاسیوگرافی» Tasseography هم در نظر گرفته شده است!
در این شیوه فال‌گیری شخص باید پس از چشیدن آخرین قطره قهوه خود، فنجانش را بچرخاند و آن را وارونه کند.
هنگامی که آن را برگرداند، الگوهایی ظاهر می‌شوند که شخص گیرنده فال همان‌ها را تفسیر می‌کند.
فال قهوه همیشه از دسته فنجان شروع می‌شود. اگر فرد راست دست باشد از راست به چپ و برای چپ دستان از چپ به راست خوانده می‌شود.
قهوه در امپراتوری عثمانی ممنوع شد
می‌گویند دوره عثمانی زمان رشد فرهنگ مصرف قهوه در ترکیه بوده است اما همین امپراتوری، در دوره‌ای مرگ قهوه را رقم زد.
قهوه‌خانه‌ها آن‌قدر در ترکیه جایگاه یافته بودند که سلطان مراد چهارم فاتح بغداد را نگران کرد، بنابراین او فرمان سلطنتی ویژه‌ای برای بستن قهوه‌خانه‌ها صادر کرد و دلیل اصلی تصمیم سلطان این بود که قهوه‌خانه‌ها به مکان‌هایی برای تجمعات سیاسی ضد دولتی و به دنبال آن نافرمانی و دامن زدن به نزاع تبدیل شده بودند.
با این حال، با مرگ سلطان مراد چهارم در سال ۱۶۴۰، ممنوعیت پایان یافت.
عصر طلایی قهوه در امپراتوری عثمانی
عصر سلطان عبدالعزیز و سلطان عبدالحمید دوم را عصر طلایی قهوه در ترکیه و امپراتوری عثمانی می‌دانند، جایی که قهوه‌خانه‌ها و فرهنگ نوشیدن قهوه به طور قابل‌توجهی در سراسر این کشور گسترش یافت.
قهوه در همین دوران به خارج از امپراتوری عثمانی هم راه یافت و اصطلاح «قهوه ترک» در آن دوره در اروپا شناخته شد.
تجارت قهوه در امپراتوری عثمانی و ترکیه
در قرن شانزدهم، استانبول به مرکز شلوغی برای تجارت قهوه و همچنین بزرگترین بازار قهوه جهان، در آن دوره تبدیل شد.
قهوه از کشورهای مختلف دنیا به ترکیه آورده می‌شد و اروپایی‌ها برای واردات آن به کشورشان به ترکیه می‌آمدند و این‌گونه شد که تجارت قهوه بین امپراتوری عثمانی و برزیل برای اولین بار در سال ۱۷۲۷ آغاز شد، چون امپراتوری عثمانی علاوه بر دانه‌های قهوه یمن، دانه‌های قهوه را از برزیل هم وارد می‌کردند.
آداب نوشیدن قهوه ترک
برای نوشیدن درست قهوه ترک طبق اسلوب اصلی آن باید قهوه شناور را به آرامی از سطح به سمت پایین فشار دهید.
هرگز نباید قهوه ترک را هم بزنید تا مبادا تفاله‌های قهوه ته جذوه ته بگیرد.
مهم است که حدود چهار دقیقه قبل از نوشیدن قهوه صبر کنید تا به اندازه کافی خنک شود تا طعم آن را بهتر تجربه کنید.
بسیاری از افرادی که عادت به نوشیدن این نوع قهوه ندارند بلافاصله پس از آماده شدن قهوه را مصرف می‌کنند، این باعث بلعیدن لایه شناور تفاله قهوه می‌شود که بسیار ناخوشایند است و البته بهتر است قهوه ترک را در عرض ۱۰ دقیقه بعد از آمادهسازی بنوشید تا قهوه‌تان بیش از حد تلخ نشود.
اگر می‌خواهید طعم‌های متفاوتی از قهوه ترک را امتحان کنید، می‌توانید برای کم کردن تلخی آن علاوه بر شکر به آن ادویه‌هایی مثل هل، دارچین و میخک هم اضافه کنید.
برای شیرین کردن قهوه ترک هم باید همیشه شکر را در حین آمادهسازی آن برای سرو به قهوه اضافه کنید.
شکر را نباید بعدا در فنجان اضافه کرد؛ چون هم زدن شکر که برای حل شدن آن در قهوه صورت می‌گیرد، باعث می‌شود تفاله‌های قهوه در ته آن جمع شود و در نتیجه دم‌کرده‌ای بسیار گل‌آلود داشته باشید.
