سنت دود کردن اسپند و تاریخچه ی آن
گرد آوری :ندا حاج رسولی
اسپند دود کردن از زمانهای قدیم در میان اکثر خانواده های ایرانی متدوال بوده است. و در اکثر مناسبت ها و دور همی ها مثل عروسی و به دنیا آمدن فرزند و … اسپند دود میکنند.
سپند دود کردن یکی از باورهای متداولی است که ما ایرانیان، برای دفع بلا و چشم زخم برای خود و اطرافیانمان ازآن استفاده می کنیم اطلاعات دقیقی از اینکه این باور و سنت از کجا نشأت گرفته است در دست نیست.
اما شواهد تاریخی نشان میدهد که در اکثر معابد و پرستشگاه های ادیان مختلف در نقاط مختلف دنیا هنگام برگزاری مراسم و نیایش ها گیاهانی را میسوزاندند و دود حاصل از سوزاندن آن را در فضا پخش میکردند.
در برخی از متون باستانی نوشته اند که گیاه قدیمی و معروف «هوم» که در مراسم مذهبی سوزانده میشده چیزی شبیه به اسپند امروزی میباشد و یا اینکه برخی باستان شناسان معتقدندن اسپند ممکن است همان گیاه مقدس در اوستا و یا شاهنامه و یا سومه مقدس در ریگ ودا باشد. ولی سند معتبری برای اثبات این موضوع در دست نیست.
از نظر طب سنتی گیاه اسپند طبیعتی گرم دارد و دود حاصل از ان وقتی در محیط پراکنده شود باعث گرم شدن مغز میشود،
و دود این گیاه خاصیت ضدعفونی و میکرب کشی در محیط دارد.
اسپند دود کردن هیچ گونه ریشه ی دینی ندارد. و این باور که دود کردن اسپند میتواند بلا و چشم زخم را دور نماید باوری خرافه ای میباشد.
دود کردن اسپند در ایران تاریخ بسیار کهنی دارد. درگناباد تا همین سالهای اخیر اکثر مادران صبح زود اسپند در آتش میریختند و جلوی ورودی خانه میگذاشتند.
در خراسان دشتهای وسیعی از گیاه اسپند وجود دارد، جالب است که این گیاه توسط هیچ حیوانی خورده نمی شود.
اسپند دود کردن در بسیاری از کشورها متدوال است.از جمله در کشور ترکیه و سوریه و عراق و اردن، دانه های خشک اسپند را در آتش میریزند.
و دود حاصل از آن را به سمت افراد فوت میکنند تا از چشم و نظر غریبه ها در امان باشند.
در برخی از نقاط ترکیه اسپند های کپسول مانند را با نخ به هم وصل میکنند. و برای دور کردن چشم زخم به صورت آویزی به دیوار منازل و مساجد و یا داخل اتومبیل آویران می کنند.
با وجود اینکه اسپند فواید زیادی دارد و سنت دود کردن آن از قدیم به ما به ارث رسیده است. اما هنوز متخصصان علم پزشکی در این مورد نظر قطعی نداده اند.
اما متخصصان طب سنتی معتقدند که این سنت را ابوعلی سینا توصیه کرده است. و توصیه های او موثر است. پس نمیتوان در اینکه دود کردن اسپند خاصیت دارد شک نمود.
تشکر و سپاس فراوان از کار فرهنگی خانم رسولی
خیلی عالی وجالب بود